فضایل قیام شب

 

الحمدالله و الصلاة و السلام علی رسول الله صلی الله علیه و سلم أما بعد..

قیام شب عبادتی است که اگر صادقانه و خالصانه انجام شود باعث قرب الهی می گردد و از ویژگی های متقین بحساب می آید.  همانطور که می دانیم نماز انواع مختلفی مانند فرض، سنت، و نفل دارد که هر کدام حکمت ها و فضیلت های ویژه ای دارند. اما اگر اندکی در آیات و روایاتی که در باره نماز شب آمده تدبر کنیم به این نتیجه خواهیم رسید که بعد از فرایض، واجبات و سنن، مهم ترین نمازی که به ادای آن خیلی تأکید شده و فضایل و فواید متعددی را در بر دارد نماز شب است، به گونه ای که شرف و منزلت مؤمن به آن بستگی دارد چنان که از سهل بن سعد رضی الله عنه روایت شده که رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمودند: (أتانی جبریل فقال: یا محمد ! عش ما شئت فإنک میت وأحبب من شئت فإنک مفارقه واعمل ما شئت فإنک مجزی به واعلم أن شرف المؤمن قیامه باللیل وعزه استغناؤه عن الناس)[1]. ترجمه: جبریل نزد من آمد و فرمود: ای محمد! زندگی کن آنگونه که می خواهی، زیرا که تو از دنیا خواهی رفت، و هرکس را که می خواهی دوست داشته باش، زیرا که تو از او جدا خواهی شد، و هر کار خیری را که می خواهی انجام ده زیرا که اجر آن به تو می رسد، و بدان که منزلت مؤمن به برپایی قیام شب بستگی دارد، و عزت مؤمن بی نیازی او از دیگران است.

 

اما با وجود تمام این فضائل و ویژگی ها این سنت را بسیاری فراموش کرده اند.

و به همین دلیل  قصد داریم که در این مقاله به برخی از فضیلت های این عبادت عظیم بپردازیم به این امید که ان شاء الله قدر ومنزلت آن را دانسته و از فضایل آن بی بهره نباشیم.

 

فضایل نماز شب از این قراراند:

 

1ـ نماز شب از جمله بهترین طاعات و عبادات است:

همان طور که قبلا گفتیم نماز شب بعد از نمازهای فرض بهترین عبادت است، چنانکه از ابی هریره رضی الله عنه روایت شده که رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمودند: (بهترین روزه بعد از روزه ماه رمضان ماه محرم، و بهترین نماز بعد از نماز های فرض نماز شب است)[2]. و در حدیث دیگر از صهیب بن نعمان رضی الله عنه روایت شده که رسول الله صلی لله علیه و سلم فرمودند: (نماز نفلی که به صورت پنهانی خوانده می شود بیست و پنج درجه از نماز نفلی که مردم آن را می بیند، بالاتر است)[3].

 

 

2ـ باعث بخشیده شدن گناهان می شود:

در حدیث چنین آمده که رسول الله صلی الله علیه و سلم به معاذ رضی الله عنه فرمودند: (آیا نمی خواهی تو را به درهای خیر راهنمایی کنم؟! روزه بهشت است، صدقه گناهان را از بین می برد همان طور که آب آتش را خاموش می کند، و نماز خواندن در نیمه شب باعث بخشیده شدن گناهان می شود، سپس این آیه را تلاوت کردند: (تَتَجَافَی جُنُوبُهُمْ عَنِ الْمَضَاجِعِ یَدْعُونَ رَبَّهُمْ خَوْفاً وَطَمَعاً وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ یُنفِقُونَ * فَلَا تَعْلَمُ نَفْسٌ مَّا أُخْفِیَ لَهُم مِّن قُرَّةِ أَعْیُنٍ جَزَاء بِمَا کَانُوا یَعْمَلُونَ)[4].

 

 

3ـ نزدیک شدن بنده به پروردگار:

فکر کنید با خواندن دو رکعت نماز در شب به الله جل و علا نزدیک شویم که این نهایت آرمانها، آرزوها، و سعادت بندگان است. چنان که در حدیث از عمرو بن عبسة رضی الله عنه روایت شده که رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمودند: (زمانی که پروردگار به بنده اش بسیار نزدیک است نیمه آخر شب است، پس اگر توانستی از جمله کسانی باشی که در این ساعات ذکر الله را نمائند ، این کار را انجام بده)[5].

 

 

4ـ دور شدن قلب از غفلت:

از عبدالله بن عمرو رضی الله عنهما روایت شده که رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمودند: (کسی که ده آیه را در قیام شب بخواند جزو غافلین نخواهد بود، و کسی که صد آیه بخواند جزو عابدین خواهد بود. و کسی که هزار آیه بخواند برایش اجر بسیاری نوشته می شود)[6].

 

5ـ بیدار بودن در هنگام نزول رحمت از آسمان اول:

همه علما اتفاق نظر بر این دارند که تمام شب ، وقت نماز شب است اما بهترین آن یک سوم آخر شب است زیرا وقت غفلت است و همگی در خوابند اما در همین هنگام است که الله جل و علا به آسمان اول نزول می نماید و دعاها را مستجاب می کند، همان طور که از ابی هریره رضی الله عنه روایت شده که رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمودند: (الله تبارک و تعالی در یک سوم آخر هرشب به آسمان دنیا نزول می فرماید، سپس می فرماید: آیا کسی هست که مرا بخواند تا او را اجابت کنم؟ آیا کسی هست که از من بخواهد تا به او بدهم؟ آیا کسی هست که از من طلب بخشش کند تا او را ببخشم)[7].

 

6ـ به ارث بردن اتاق های بهشتی:

از علی رضی الله عنه روایت شده که رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمودند: (در بهشت اتاق هایی وجود دارد که اهل بهشت (بسبب شفاف بودن) ظاهر و باطن آن را می بینند. اعرابی به رسول الله صلی الله علیه و سلم گفت: این اتاق ها برای چه کسانی آماده شده اند؟ رسول الله صلی الله علیه و سلم در جواب فرمودند: برای کسی است که با مردم به نرمی سخن می گوید، و به دیگران طعام می دهد، و همواره روزه می گیرد، و در شب در حالی که دیگران خواب هستند برای الله جل وعلا نمازبه پا می­دارد)[8].

 

7ـ به دست آوردن محبت الله تعالی:

از ابی الدرداء رضی الله عنه روایت شده که رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمودند: (الله جل و علا سه نفر را دوست دارد و به آن ها لبخند می زند و آنان را بشارت می دهد ـ که یکی از آنان ـ شخصی است که همسر بسیار خوب و بستر نرمی دارد، اما در شب برای قیام شب بیدار می شود، سپس فرمود: شهوتتش را ترک می کند و ذکر الله را می کند، در حالی که اگر می خواست می خوابید)[9].

 

 

8ـ الله عزوجل به خاطر برپایی نماز شب بر فرشتگانش می بالد:

از ابن مسعود رضی الله عنه روایت شده که رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمودند: (الله تبارک و تعالی از دو نفر تعجب می کند: فردی که از بسترش بر می خیزد و اهلش را رها می کند و به سوی نماز می رود، در این زمان الله عزوجل در خطاب به فرشتگانش می فرماید: ای فرشتگان به سوی این بنده من نگاه کنید که بسترش و اهلش را رها کرده و به سوی نماز آمده زیرا که من به آن تمایل دارم و همچنین به خاطر مهربانی که نزد من است)[10].

 

 

9ـ مستجاب شدن دعا:

همانطور که قبلا ذکر کردیم در یک سوم آخر شب الله تبارک و تعالی به آسمان اول نزول می نماید که اگر بنده این وقت را غنیمت شمارد و طلب دعا کند پروردگار هم دعایش را مستجاب می گرداند، چنان که در حدیث از عبادة بن صامت رضی الله عنه روایت شده که رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمودند: (هرکس که در شب بیدار شود و این دعا را بخواند: "لا إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَحْدَهُ لا شَرِیکَ لَهُ لَهُ الْمُلْکُ وَلَهُ الْحَمْدُ وَهُوَ عَلَی کُلِّ شَیْءٍ قَدِیرٌ، الْحَمْدُ لِلَّهِ وَسُبْحَانَ اللَّهِ وَلا إِلَهَ إِلاَّ اللَّهُ وَاللَّهُ أَکْبَرُ وَلا حَوْلَ وَلا قُوَّةَ إِلاَّ بِاللَّهِ"، سپس بگوید: پروردگارا! مرا ببخش یا دعای دیگری کند، الله آن را مستجاب می کند. و اگر بلند شود و وضو بگیرد و نماز بخواند، این نماز پذیرفته می شود)[11].

 

 

10ـ کسی که نیت نماز شب را دارد اما خواب می ماند اجر کامل به او داده می شود:

الله سبحانه وتعالی برای بندگانش نهایت مهربان بوده تا جایی که اگر فقط نیت عبادتی را هم داشته باشد اما نتواند آن را انجام دهد باز هم اجر کامل برایش نوشته می شود زیرا که از ابی الدرداء رضی الله عنه روایت شده که رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمودند: (کسی که به بسترش می آید و نیت نماز شب را می کند، سپس تا صبح بیدار نمی شود، اجر آن برایش نوشته می شود و خوابش صدقه ای از طرف الله عزوجل به او خواهد بود)[12].

 

 

11ـ برپایی قیام لیل از اعمال صالحین است:

این عبادت سنت رسول الله صلی الله علیه و سلم و از جمله عادات و شیوه ی صالحین گذشته است، چنان که از ابی امامة رضی الله عنه روایت شده که رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمودند: (شایسته است که به نماز شب اهمیت دهید زیرا که آن از عادات صالحان قبل از شما بوده، و همچنین باعث نزدیک شدن به پروردگار می شود و گناهان را پاک می کند و انسان را از بدی ها دور می کند).[13]

 

 

12ـ خواندن نماز تراویح با امام برای فرد نماز شب حساب می شود:

از ابی ذر رضی الله عنه روایت شده که رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمود: (هر کس نماز(تراویح) را با امام برپا کند تا زمان انصرافش از نماز برای آن شخص نماز شب نوشته می شود)[14].

 

 

13ـ باعث تثبیت شدن قرآن در قلب می شود:

می دانیم که حافظ قرآن اگر قرآن را همواره تکرار نکند آن را فراموش خواهد کرد، اما اگرچنین شخصی اهل نماز شب باشد می تواند با خواندن آن در نمازهایش مانع از فراموش شدن آن شود زیرا یکی از موارد تثبیت قرآن در قلب همین شیوه است، چنان که از ابن عمر رضی الله عنهما روایت شده که رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمودند: (اگر حافظ قرآن در نمازهای شب و روز قرآن را بخواند، پس هرگز آن را فراموش نخواهد کرد اما اگر نخواند فراموش خواهد کرد)[15].

 

 

14ـ مجوز وارد شدن به بهشت و به دست آورن خشنودی الله رحمن است:

 

از جمله آثار نماز شب در آخرت وارد شدن به بهشت است که همان پیروزی و سعادت بزرگ است. در حدیث از عبدالله بن سلام رضی الله عنه روایت شده که رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمودند: (ای مردم سلام را فاش کنید، و یکدیگر را طعام دهید، و نماز شب را در حالی که دیگران در خواب هستد به پا دارید تا به سلامت وارد بهشت شوید)[16].

 

 و در آخر از الله تبارک و تعالی می خواهم که به همگی مااین توفیق را بدهد تا همواره این سنت را به پا داریم تا بدین وسیله به سعادت برسیم.

 

 

 

 

 

[1] ـ مستدرک حاکم، و شیخ آلبانی رحمه الله آن را حسن می داند.

[2] ـ صحیح مسلم: (أفضل الصیام بعد رمضان شهر الله المحرم وأفضل الصلاة بعد الفریضة صلاة اللیل).

[3] ـ مسند ابویعلی با سند حسن: (صلاة الرجل تطوعا حیث لا یراه الناس تعدل صلاته علی أعین الناس خمسا وعشرین).

[4] ـ سنن ترمذی با سند صحیح: (ألا أدلک علی أبواب الخیر؟ الصوم جنة،والصدقة تطفئ الخطیئة کما یطفئ الماء النار وصلاة الرجل من جوف اللیل ثم تلا:تَتَجَافَی جُنُوبُهُمْ عَنِ الْمَضَاجِعِ یَدْعُونَ رَبَّهُمْ خَوْفاً وَطَمَعاً وَمِمَّا رَزَقْنَاهُمْ یُنفِقُونَ * فَلَا تَعْلَمُ نَفْسٌ مَّا أُخْفِیَ لَهُم مِّن قُرَّةِ أَعْیُنٍ جَزَاء بِمَا کَانُوا یَعْمَلُونَ)

[5] ـ سنن ترمذی به سند صحیح: (أقرب ما یکون الرب من العبد فی جوف اللیل الأخیر فإن استطعت أن تکون ممن یذکر الله فی تلک الساعة فکن).

[6] ـ سنن ابی دواود با سند صحیح: (من قام بعشر آیات لم یکتب من الغافلین ومن قام بمائة آیة کتب من القانتین ومن قام بألف آیة کتب من المقنطرین).

[7] ـ متفق علیه: (ینزل ربنا تبارک وتعالی کل لیلة إلی السماء الدنیا حین یبقی ثلث اللیل الآخر یقول: من یدعونی فأستجیب له؟ من یسألنی فأعطیه؟ من یستغفرنی فأغفر له؟).

[8] ـ سنن ترمذی با سند حسن: (إن فی الجنة لغرفاً یُری ظهورها من بطونها وبطونها من ظهورها ، فقام إلیه أعرابی فقال: لمن هی یارسول الله؟ قال: هی لمن أطاب الکلام وأطعم الطعام وأدام الصیام وصلی لله باللیل والناس نیام).

[9] ـ معجم کبیر طبرانی به سند حسن: (ثلاثة یحبهم الله ویضحک إلیهم ویستبشر بهم – وذکر من بینهم – والذی له امرأة حسناء وفراش لین حسن فیقوم من اللیل فیقول: یذر شهوته ویذکرنی ولو شاء رقد).

[10] ـ روایت ابویعلی به سند حسن: (عجب ربنا تبارک وتعالی من رجلین: من رجل ثار من لحافه وفراشه من بین حبه وأهله إلی صلاته فیقول الله لملائکته: یا ملائکتی انظروا إلی عبدی هذا قام من بین فراشه ولحافه من بین حبه وأهله إلی صلاته رغبة فیها عندی وشفقة مما عندی).

[11] ـ صحیح بخاری: (من تعار من اللیل فقال: لا إله إلا الله وحده لاشریک له له الملک وله الحمد وهو علی کل شیء قدیر، الحمد لله وسبحان الله ولا إله إلا الله والله أکبر ولا حول ولا قوة إلا بالله ثم قال: اللهم اغفر لی أو دعا استجیب له فإن توضأ قبلت صلاته).

[12] ـ سنن نسائی با سند صحیح: (من أتی فراشه وهو ینوی أن یقوم فیصلی من اللیل فغلبته عینه حتی یصبح کتب له ما نوی وکان نومه صدقة علیه من ربه عزوجل).

[13] ـ سنن ترمذی با سند حسن: (علیکم بقیام اللیل فإنه دأب الصالحین قبلکم وهو قربة إلی ربکم ومکفرة للسیئات ومنهاة للإثم).

[14] ـ سنن ترمذی و ابی داود: (إن الرجل إذا صلی مع الإمام حتی ینصرف حسب له قیام اللیلة).

[15] ـ مسلم: (إذا قام صاحب القرآن فقرأه باللیل والنهار ذکره وإذا لم یقم به نسیه).

[16] ـ سنن ابن ماجه با سند صحیح: (یا أیها الناس أفشوا السلام وأطعموا الطعام وصلوا باللیل والناس نیام تدخلوا الجنة بسلام).

 

 

    منبع: islamtape.com