مقدمه ایی در مورد عقیده ی اهل سنت در مورد صحابه موضوع: اهل بیت و صحابه تاریخ انتشار: 2015-12-21 | بازدید: 834

مقدمه

اهل سنت و جماعت معتقدند که همراهی با رسول الله صلی الله علیه و سلم افتخار بس بزرگی است که اصحاب را متمایز می سازد، تا آنجا که هیچ عملی به اندازه مصاحبت با رسول الله صلی الله علیه و سلم ارزش پیدا نمی کند  چرا که آنها پیامبر صلی الله علیه و سلم را از نزدیک دیده اند  ، این فضیلت مربوط به دیدن آن حضرت است  ، اما کسی که از آن حضرت دفاع نموده و از سابقین در ایمان یا نصرت بوده است یا اینکه شریعت را از آن حضرت گرفته و به دیگران رسانده است ، هیچکدام از آیندگان به مقام آنها نمی رسند چرا که هر عملی که آیندگان انجام دهند ، صحابه قبل از آنها انجام داده اند و پاداشی مانند آنها ، به اصحاب هم می رسد چون آنها باعث رساندن آن عمل به متاخرین شده اند ، و از اینجاست که فضیلتشان آشکار می گردد.

ابن عمر – خداوند از او راضی باد- در مورد فضائل صحابه می گوید : یک ساعت از مقام آنها، بالاتر از چهل سال عبادت یکی از شماست.

از امام احمد رحمه الله روایت شده است که فرمود : پایین ترین درجه ی صحابه ، از قرنی که آنحضرت را ندیده اند برتر است حتی اگر اهل آن قرن از نظر اعمال نیک نقصی نداشته باشند .

امام نووی می گوید : فضیلت همراهی، حتی اگر یک لحظه هم باشد هیچ عملی با آن برابری نکرده و هیچ درجه ای بدان نمی رسد، چرا که فضائل قابل معیار گذاری نیستند و این فضل خداوند است به هر کس که بخواهد می دهد

مذهب اهل سنت و جماعت این است که هر گاه خداوند فرستاده خود را با هدایت و آیین درست روانه کرد، تا آن را بر هر چه دین است فائق گرداند[الصف: 9] برای همراهی فرستاده اش و به دوش کشیدن بار شریعت ، بهترین را از برترین امت برگزید ، آنها را بخاطر همراهی با پیامبرش عزتمند ساخت و دیدن و نگاه کردن و گوش دادن به او را مخصوص آنها گردانید ، صحابه ، آنچه را که پیامبر صلی الله علیه و سلم از نور و هدایت بدان مبعوث شده بود با کامل ترین وجه ممکن به دیگران رساندند ، بنابر این بخاطر همراهی و جهاد همراه با پیامبر و کارهای بزرگی که بخاطر انتشار اسلام انجام دادند ،پاداش بسیار بزرگی نصیبشان گشت . هر کار خوبی که متاخرین آنها انجام دهند ، پاداشش به آنها نیز می رسد، چرا که آنها واسطه ی بین متاخرین و رسول الله صلی الله علیه و سلم بودند ، و هر کس به سوی امر نیکی فرا بخواند به اندازه ی کسانی که در انجام آن نیکی از او پیروی می کنند پاداش دارد، بدون اینکه از پاداش آنها کم گردد.
اعتقاد اهل سنت و جماعت در مورد صحابه حد وسط بین افراط و تفریط است ، بین افراط گرایانی که مقام آنها را تا آنجا بالا می برند که به حد خدا و پیامبران می رسانند و افراد خشکی که قدر آنها را نشناخته و از آنها بدگویی می کنند . موضع اهل سنت ، ما بین تندروان و متساهلین است ، همه صحابه را دوست می دارند و با عدل و انصاف در مورد آنها داوری می کنند ، برای آنها مقامی را که شایسته ی آنها نیست ، تصور نمی نمایند و نسبت هایی که در شأن آنها نیست به آنها نمی دهند ، همیشه به نیکی از آنها یاد می کنند  و قلبشان مالامال از دوستی آنها است، اختلافاتی که بین آنها رخ داده است ، از روی اجتهاد بوده که اگر درست اجتهاد کرده اند دو پاداش دارند ، پاداش اجتهاد و پاداش تصمیم گیری درست و اگر در اجتهادشان به خطا رفته اند یک اجر دارند که پاداش اجتهاد باشد و اشتباهاتشان مغفور است ، چون آنها معصوم نیستند بلکه انسانند که گاهی تصمیم درست می گیرند و گاهی به خطا می روند اما در مقایسه با اشتباهات دیگران ، کمتر اشتباه می کنند و اعمال نیکشان بیشتر است در عین حال که مغفرت و رضایت خداوندی هم با آنهاست .   

 
بنابر اهمیت این مساله ، اهل سنت و جماعت اعتقادشان در مورد صحابه را در کتابهای عقیدتی بیان نموده و آن را وجه تمایز بین خود و دیگران قرار داده اند .کتابهای مصطلح الحدیث و اصولی در مورد عدالت صحابه و دلائل علما در این زمینه سخن می گوید ، کتب حدیثی هم مالامال از احادیثی است که در مورد فضیلت صحابه و ستودن آنها سخن می گوید ، و کتب تفسیری هم ذیل تفسیر آیاتی که در مورد صحابه نازل شده است فضائل آنها را بیان می کند . بنابراین اهل سنت و جماعت شرف صحابه بودن را نشانه ی عادل بودن تلقی می کنند و همه ی بزرگان اهل سنت قائل به این قولند و همه ی صحابه را عادل می دانند چه آنهایی که قبل از فتح مکه مسلمان شده و چه آنهایی که بعد از فتح مکه اسلام آورده اند چه آنهایی که در فتنه ها حضور داشته و چه آنهایی که از فتنه ها خودشان را کنار کشیده بودند .

ابن صلاح می گوید : اجماع امت بر این است که همه ی صحابه عادلند و هر کس غیر از این بگوید ، قولش به حساب نمی آید . ))

شیخ تقی الدین می گوید : (( گذشتگان این امت و جمهور خلف ( آیندگان)  بر این قولند که همه صحابه – رضایت خداوند بر آنها باد –  عادلند که خداوند این صفت را به آنها داده است .

ابن عبدالبر در ( الاستیعاب ) ،اجماع اهل سنت و جماعت بر عادل دانستن صحابه نقل می کند و امام الحرمین هم همانگونه که شوکانی در ( ارشاد الفحول ) ذکر کرده است این اجماع را بیان می کند .

شارح مسلم الثبوت می گوید : عدالت صحابه قطعی است خصوصا یاران بدر ، و بیعت الرضوان ، چگونه غیر از این باشد در حالی که خداوند تبارک و تعالی در چندین جا از قرآن آنها را ستایش کرده و پیامبر صلی الله علیه و سلم در جاهای مختلف ،فضایل آنها را  بیان نموده است .

حافظ ذهبی می گوید : صحابه فرش هایشان را جمع کرده اند ( کارشان به سرانجام رسیده است )  و اگر چه حوادث اختلافی بینشان ایجاد شده بود – ادامه می دهد – و می گوید : چرا که اعمال ما بر اساس عدالت و روایات آنهاست و از این طریق ،دین ما محقق می گردد.

ابن کثیر می گوید : نزد اهل سنت وجماعت همه صحابه عادل هستند .

براین اساس ، اهل سنت و جماعت معتقدند که جهالت نسبت به صحابی اشکالی ندارد ، مثلا وقتی تابعی گفت از مردی که همراه رسول الله صلی الله علیه و سلم بوده است شنیدم، این جهل به نسبت صحابه تاثیری در درجه صحت حدیث ندارد( و حدیث کاملا درست است) چرا که نشناختن راوی در صورتیکه از طبقه صحابه باشد خالی از اشکال است.

خطیب می گوید : ( هر حدیثی که بین راویانش و پیامبر صلی الله علیه و سلم اتصال سندی وجود داشته باشد عمل کردن به آن تنها بعد از ثبوت عدالت راویانش لازم می گردد ،غیر از طبقه ی صحابی که از رسول الله صلی الله علیه و سلم روایت کرده باشد، که اثبات عدالت راوی صحابه لازم نیست چرا که عدالت همه ی صحابه با تعدیل خداوند ثابت است و اینکه خداوند پاک بودن و منتخب بودن آنها را در نص قرآن کریم بیان فرموده است در اثبات عدالت همه ی صحابه کافیست . )

اهل سنت و جماعت معتقدند که صحابه عدالتشان را از جانب خداوند دریافت کرده اند، به این صورت که خداوند آنها را عادل دانسته و آنها را ستایش کرده و پیامبر صلی الله علیه و سلم هم آنها را تمجید نموده است و حالت های رفتاری آنها هم گویای این نکته بوده است .