بسم الله الرحمن الرحیم
بندگان رحمن
الله متعال می فرماید: {و بندگان – خاص – رحمن، کسانی هستند که با فروتنی و آرامش بر زمین راه می روند، و هنگامی که جاهلان آنها را مخاطب قرار دهند - و سخنان نا بخردانه و ناسزا گویند – به آنها سلام گویند - و از آنها روی می گردانند(63)و کسانی که شب را برای پروردگارشان سجده کنان و قیام کنان می گذرانند(64)و کسانی که می گویند: پروردگارا! عذاب جهنم را از ما دور کن، بی تردید عذابش سخت و ماندگار است(65)بی گمان جهنم، جایگاه و اقامت گاه بدی است(66)و کسانی که چون انفاق کنند، اسراف یا سخت گیری نمی کنند، و بین این دو روش اعتدال دارند(67)و کسانی که با الله معبود دیگری را نمی خوانند، و نفسی را که الله، کشتنش را حرام کرده است، جز به حق نمی کشند، و زنا نمی کنند، و هر کس چنین کند، مجازات گناهش را خواهد دید(68)عذاب او در روز قیامت مضاعف می گردد و با خواری و ذلت در آن جاودان خواهد ماند(69)مگر کسی که توبه کند و ایمان آورد، و عمل صالح انجام دهد، پس اینانند که الله بدی هایشان را به نیکی ها مبدل می نماید، و الله آمرزنده ی مهربان است(70)و هر کس توبه کند و کار شایسته انجام دهد همانا که او به سوی الله باز می گردد(71)و کسانی که شهادت دروغ نمی دهند، و چون بر کار لغو و بیهوده بگذرند، بزرگوارانه از آن می گذرند(72)و کسانی که چون به وسیله ی آیات پروردگارشان پند داده شوند همسان کران و نابینایان بر آن فرو نمی افتند - و غافل وار بدان گوش فرا نمی دهند – (73)و کسانی که می گویند: پروردگارا! از همسران، و فرزندانمان، آن را به ما عنایت کن که مایه ی روشنی چشم باشد، و ما را پیشوای پرهیزگاران بگردان(74)آری اینان به خاطر صبری که کرده اند اتاق هایی در بهشت به آنها پاداش داده می شود و با درود و سلام، از آنان استقبال می شود(75)در آن جاودانه خواهند ماند، چه نیکو جایگاه و نیکو اقامتگاهی است(76)}[1].
این آیات کریمه صفات و اعمال و رفتار بندگان الله رحمن را بیان می کنند.
در نوع راه رفتن آنان می فرماید: {و بندگان – خاص – رحمن، کسانی هستند که با فروتنی و آرامش بر زمین راه می روند}.
وقتی الله جل وعلا آنان را به خاطر داشتن این صفت مورد ستایش قرار می دهد، بیانگر این است که تواضع از برترین صفات اخلاق نیکوست. بندگان رحمن، با وقار و آرامش به خاطر تواضع در برابر پروردگارشان و شفقت و مهربانی شان نسبت به مؤمنان، گام بر می دارند.
{و هنگامی که جاهلان آنها را مخاطب قرار دهند - و سخنان نا بخردانه و ناسزا گویند – به آنها سلام گویند - و از آنها روی می گردانند}: آنان به دلیل داشتن شرافت و بزرگواری شان، انسان های جاهلی را که آنان را با کلامی زشت مخاطب قرار می دهند و ناسزا می گویند، مقابله به مثل نمی کنند بلکه خودشان را از منحرف شدن به سوی نادانی و جهالت دور می کنند.
و بندگان رحمان در پاسخ به نادانان می گویند: {سلام بر شما}، سلامی که به وسیله ی آن مردانگی و شرافت خود را حفظ می کنند. زیرا رفتار کردن به همان گونه که نادانان و جاهلان رفتار می کنند باعث خدشه دار شدن کرامت یک انسان شریف می شود. پس اگر کسی با اخلاقی بد با آنان رفتار کند آنان در مقابل با اخلاقی نیکو و شریف جوابشان را می دهند.
{و کسانی که شب را برای پروردگارشان سجده کنان و قیام کنان می گذرانند}: الله جل شأنه را دوست می دارند و او را مورد تعظیم و تکریم قرار می دهند. به رحمت او امیدوار و از خشمش می ترسند. آنان فقط پاسی از شب را برای راز و نیاز با پروردگارشان سپری می کنند. زیرا دین ما دین اعتدال است و در آن افراط و تفریط جایی ندارد. آنان نمازی همراه با خضوع و خشوع را به جا می آورند.
{و کسانی که می گویند: پروردگارا! عذاب جهنم را از ما دور کن، بی تردید عذابش سخت و ماندگار است. بی گمان جهنم، جایگاه و اقامت گاه بدی است}: بندگان رحمن کسانی اند که به بهشت و جهنم ایمان دارند و زمانی که آن را به یاد می آورند گویا آن را با چشمانشان می بینند. شدت عذاب و سختی و ذلت جهنم را به خوبی می شناسند پس متضرعانه از الله متعال می خواهند که آنان را از عذابش نجات دهد. از دستوارت شریعت اسلامی پیروی می کنند تا بدین وسیله خود را از عذاب آخرت نجات دهند. آنان به اعمالی که انجام می دهند مغرور و متکبر نمی شوند بلکه متواضعانه از پروردگارشان بخشش و مغفرت را می طلبند.
{و کسانی که هنگام استفاده از نعمتها، اسراف نکرده بخل نمی کنند، و در بین این دو روش اعتدال را دارند}: آنان به خوبی می دانند که مال و اموال نعمتی از نزد الله متعال است که مسئولیت آن را بر عهده ی شان قرار داده. مالشان را با اعتدال و به دور از هرگونه افراط و تفریط، حکیمانه مصرف می کنند. پس نه بخیل اند و نه اسراف کار.
{و کسانی که با الله معبود دیگری را نمی خوانند}: شرک نمی روزند، از کسی جز الله مدد و یاری نمی جویند، برای غیر الله نذر و ذبح نمی کنند، بر کسی جز الله توکل ندارند و از کسی جز پروردگارشان نمی ترسند؛ یعنی یقین دارند که نفع و ضرر به دست الله متعال است و از اینکه کسی یا چیزی غیر از وی به آن ها ضرر برساند نمی ترسند. در آسایش و سختی تنها او را یاد می کنند.
{و نفسی را که الله، کشتنش را حرام کرده است، جز به حق نمی کشند}: آنان از جان دیگران دفاع می کنند و کسی را به مرگ محکوم نمی کنند مگر آنکه مستحق مرگ باشد و قصاص، برای دفاع و حفاظت از جان های دیگر مشروع شده است.
{و زنا نمی کنند}: آنان نه با مسلمان و نه کافر زنا نمی کنند. زنا از گناهان کبیره به شمار می آید. دوری از این عمل زشت و ناپسند باعث حفظ نسب، مال، جان و آبروی انسان می شود.
{و هر کس چنین کند، مجازات گناهش را خواهد دید. عذاب او در روز قیامت مضاعف می گردد و با خواری و ذلت در آن جاودان خواهد ماند}: هر کس مرتکب گناهانی که ذکر شد شود, – شرک ورزیدن، قتل نفس و زنا و غیره، مجازات و عاقبت بد آن را خواهد دید. بندگان رحمان از انجام دادن چنین گناهانی دوری می کنند و از عاقبت بدی که در پی دارد می ترسند. زیرا می دانند که عذاب روز قیامت دوچندان خواهد بود.
{مگر کسی که توبه کند و ایمان آورد، و عمل صالح انجام دهد، پس اینانند که الله بدی هایشان را به نیکی ها مبدل می نماید، و الله آمرزنده ی مهربان است و هر کس توبه کند و کار شایسته انجام دهد همانا که او به سوی الله باز می گردد}: مؤمن صادق بر گناهان و معصیت ها اصرار نمی ورزد بلکه به مجرد انجام گناه و یا معصیت، به سرعت متذکر شده و با پشیمانی و توبه به سوی پروردگارش باز می گردد. پس بندگان، دچار خطا و گناه می شوند اما بهترین آنان کسانی اند که به اشتباهشان پی برده و به سرعت توبه می کنند. توبه ای که صادقانه و پاک باشد و به دنبال آن اعمال نیکو انجام می دهند در این جاست که الله متعال توبه ی آنان را می پذیرد. پس هرکس توبه اش صادقانه باشد و به درستی ایمان بیاورد سپس اعمال صالحی انجام دهد که موافق با کتاب و سنت باشد، الله جل وعلا در مقابل، گناهانش را به نیکی و حسنات تبدیل نموده و او را در انجام اعمال صالح یاری می دهد. این کمال مهربانی و رحمت الله جل وشأنه را نشان می دهد. آنان به خوبی می دانند که الله عزوجل مراقبشان بوده و آنان را در هر حالی که باشند می بیند.
{و کسانی که شهادت دروغ نمی دهند، و چون بر کار لغو و بیهوده بگذرند، بزرگوارانه از آن می گذرند}: آنان هیچ گاه به دورغ، شهادت نمی دهند، حق کسی را پایمال نمی کنند. در مکان ها و مراسم هایی که در آن لهو و لعب و منکر انجام می گیرد حاضر نمی شوند. از غیبت، خبرچینی و سخنان کفرآمیز دوری می کنند. آنان زمانی که کسی آنان را با بدی و ناسزاگویی خطاب کنند از آنان روی برمی گردانند و بزرگوارانه و شرافتمندانه گذشت می کنند. با کسانی که حرف های بیهوده و بی خردانه می زنند همنشین نمی گردند.
{و کسانی که چون به وسیله ی آیات پروردگارشان پند داده شوند همسان کران و نابینایان بر آن فرو نمی افتند}: آنان با غفلت به آیات قرآنی گوش نمی دهند و یا زمانی که آن را می شنوند از آن روی گردان نمی شوند همان طور که کافران و مشرکان روی می گردانند گویا که چیزی نشنیده اند و خود را به کوری و کری می زنند. بندگان رحمن، زمانی که آیات قرآنی بر آنان خوانده می شود بر ایمان و یقینشان، افزوده می شود و به سوی هدایت و روشنایی گام برمی دارند. آنان آیات پروردگارشان را با گوش دل شنیده و قبول کرده و از آن پیروی می کنند.
{و کسانی که می گویند: پروردگارا! از همسران، و فرزندانمان، آن را به ما عنایت کن که مایه ی روشنی چشم باشد، و ما را پیشوای پرهیزگاران بگردان}: بندگان رحمن، صفاتی را که ذکر شد در خود پرورش می دهند و آن را برای دیگران نیز می طلبند. می خواهند خیر و نیکی همه را فرا گیرد. ابتدا آن را برای خانواده ی خود می طلبند. زیرا نمی توانند ببینند خانواده ی شان به گمراهی و انحراف کشیده می شود. از پروردگارشان می خواهند خانواده ای را به آنان عنایت نماید که باعث روشنی چشمشان گردد. خانواده ای که پیرو دین و عقیده ی صحیح باشد، از الله و رسولش پیروی کند و از گناهان و معاصی دوری نماید.
و بندگان رحمن، امر به معروف و نهی از منکر را از یاد نمی برند. از الله متعال می خواهند به آنان علمی نافع و خالص عطا نماید تا به وسیله ی آن، دیگران را به راه راست دعوت داده و مردم از آنان پیروی کنند. می خواهند در خیر و نیکی پیشوای دیگران باشند نه در شر و بدی و در این راه، صبر پیشه کرده و اذیت و آزار دیگران را تحمل می کنند.
{آری اینان به خاطر صبری که کرده اند خانه هایی در بهشت به آنها پاداش داده می شود و با درود و سلام، از آنان استقبال می شود. در آن جاودانه خواهند ماند، چه نیکو جایگاه و نیکو اقامتگاهی است}: آنان را به خاطر اعمال نیک و صبری که داشته اند به بهشت، بشارت داده می شوند و در حالی به آن وارد می شوند که به آنان سلام و درود فرستاده می شود. این اجر و پاداش بسیار بزرگی است که به بندگان رحمن داده می شود. بهشتی که در آن جاودانه تا ابد باقی می مانند.
سعی و تلاشمان را در پیش گیریم تا بتوانیم خود را به صفاتی که ذکر شد آراسته گردانیم تا در گروه بندگان رحمن، روز قیامت محشور گردیم و در نهایت، بهشت، جایگاهمان گردد.
نویسنده: ام احمد
[1] {وَعِبَادُ الرَّحْمَٰنِ الَّذِینَ یَمْشُونَ عَلَی الْأَرْضِ هَوْنًا وَإِذَا خَاطَبَهُمُ الْجَاهِلُونَ قَالُوا سَلَامًا﴿٦٣﴾وَالَّذِینَ یَبِیتُونَ لِرَبِّهِمْ سُجَّدًا وَقِیَامًا﴿٦٤﴾وَالَّذِینَ یَقُولُونَ رَبَّنَا اصْرِفْ عَنَّا عَذَابَ جَهَنَّمَ ۖإِنَّ عَذَابَهَا کَانَ غَرَامًا﴿٦٥﴾إِنَّهَا سَاءَتْ مُسْتَقَرًّا وَمُقَامًا﴿٦٦﴾وَالَّذِینَ إِذَا أَنْفَقُوا لَمْ یُسْرِفُوا وَلَمْ یَقْتُرُوا وَکَانَ بَیْنَ ذَٰلِکَ قَوَامًا﴿٦٧﴾وَالَّذِینَ لَا یَدْعُونَ مَعَ اللَّـهِ إِلَٰهًا آخَرَ وَلَا یَقْتُلُونَ النَّفْسَ الَّتِی حَرَّمَ اللَّـهُ إِلَّا بِالْحَقِّ وَلَا یَزْنُونَ ۚوَمَنْ یَفْعَلْ ذَٰلِکَ یَلْقَ أَثَامًا﴿٦٨﴾یُضَاعَفْ لَهُ الْعَذَابُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَیَخْلُدْ فِیهِ مُهَانًا﴿٦٩﴾إِلَّا مَنْ تَابَ وَآمَنَ وَعَمِلَ عَمَلًا صَالِحًا فَأُولَٰئِکَ یُبَدِّلُ اللَّـهُ سَیِّئَاتِهِمْ حَسَنَاتٍ ۗوَکَانَ اللَّـهُ غَفُورًا رَحِیمًا﴿٧٠﴾وَمَنْ تَابَ وَعَمِلَ صَالِحًا فَإِنَّهُ یَتُوبُ إِلَی اللَّـهِ مَتَابًا﴿٧١﴾وَالَّذِینَ لَا یَشْهَدُونَ الزُّورَ وَإِذَا مَرُّوا بِاللَّغْوِ مَرُّوا کِرَامًا﴿٧٢﴾وَالَّذِینَ إِذَا ذُکِّرُوا بِآیَاتِ رَبِّهِمْ لَمْ یَخِرُّوا عَلَیْهَا صُمًّا وَعُمْیَانًا﴿٧٣﴾وَالَّذِینَ یَقُولُونَ رَبَّنَا هَبْ لَنَا مِنْ أَزْوَاجِنَا وَذُرِّیَّاتِنَا قُرَّةَ أَعْیُنٍ وَاجْعَلْنَا لِلْمُتَّقِینَ إِمَامًا﴿٧٤﴾أُولَٰئِکَ یُجْزَوْنَ الْغُرْفَةَ بِمَا صَبَرُوا وَیُلَقَّوْنَ فِیهَا تَحِیَّةً وَسَلَامًا﴿٧٥﴾خَالِدِینَ فِیهَا ۚحَسُنَتْ مُسْتَقَرًّا وَمُقَامًا﴿٧٦﴾} فرقان: 63-76
منبع: islamtape