نیکی بنا بر آنچه در قرآن آمده موضوع: احسان و نیکوکاری تاریخ انتشار: 2016-03-05 | بازدید: 952

نیکی بنا بر آنچه در قرآن آمده

الله سبحانه و تعالی کلمه "نیکی" را در مواضع و آیات بسیاری در کتابش ذکر کرده است. به عنوان مثال: آیه 23 سوره اسراء: (و پروردگارت فرمان داده است که جز او را مپرستید و به پدر و مادر نیکی کنید)[1]. و در سوره رحمن می فرماید: (آیا پاداش نیکی جز نیکی است؟)[2]. و همچنین در آیه دیگری می فرماید: (و به مردم نیک بگویید)[3]. و آیه: (اگر نیکی کنید برای خودتان نیکی می کنید)[4]. و بسیاری از آیات دیگر که در آن کلمه "نیکی" ذکر شده است.

همچنین این کلمه در سنت نبوی مطهر در بسیاری از احادیث ذکر شده از جمله حدیثی که امام مسلم در صحیحش روایت کرده که رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمودند: (الله متعال نیکی و احسان را در همه کارها واجب قرار داده است؛ پس هر گاه خواستید بکشید، به خوبی بکشید و هر گاه خواستید، ذبح کنید، به خوبی ذبح کنید، کاردتان را تیز نمایید و ذبیحه ی خود را راحت کنید)[5].

و در حدیث آخر می فرمایند: (احسان یعنی پروردگار را چنان عبادت کن که گویی او رامی‌ بینی و اگر (ایمان و استحضار تو چنان قوی نیست) که تو او را ببینی، با این تصور عبادت کن، که او تو را می‌ بیند)[6].

در این حدیث رسول الله صلی الله علیه و سلم یکی از معانی نیکی را که همان نیکی در عبادت خالق جل و علاست؛ بیان کرده اند. و می دانیم عبادت بالاترین قسمت شریعت مطهر محسوب می شود که از مقام و منزلت بالایی بر خوردار است.

بنا بر این احسان یا همان نیکی به دو قسمت رئیسی تقسیم می شود؛ که عبارتند از:

1ـ احسان در عبادت الله عزوجل.

2ـ احسان به مخلوقات و بندگان الله عزوجل.

نوع اول که همان احسان در عبادت پروردگار است؛ دو درجه دارد که عبارتند از:

1ـ الله عزوجل را طوری عبادت کنیم که گویی او را می بینیم.

2ـ الله تعالی را با این تصور که او ما را می بیند عبادت کنیم.

بنا بر این مسلمانی که برای انجام عبادتی بر می خیزد و یا عملی را می خواهد انجام دهد بر اطمینان و یقین کامل است که الله تعالی روبروی اوست و او را می بیند و اگر این گونه گمان نمی کند؛ باید یقین داشته باشد که الله عزوجل مراقب اوست و تمام اعمالش را تحت نظر دارد و وی را بر اساس همین اعمال محاسبه خواه دکرد.

در نتیجه این احساس مسلمان به وجود پروردگار و خالقش و مراقبت از او در تمام عبادات و اعمال است که وی را به درجه احسان می رساند و زمانی که به این درجه رسد یعنی به مقام محسنین رسیده است؛ همان مقامی که الله جل و علا آن را می ستاید؛ چنان که در قرآن می فرماید: (و او نیکوکاران را دوست دارد)[7].

اما نوع دوم که احسان به بندگان و مخلوقاتش می باشد؛ عبارت است از ادای حق و حقوق آنان چه دینی و چه دنیوی، در حالی که فرد احساس می کند و یقین دارد که پروردگارش مراقب اوست و او را در هر حق و عملی که مربوط به بندگانش است؛ می بیند مانند امر به معروف و نهی از منکر، دفع شر از دیگران، اصلاح بین مردم، دادن زکات و صدقه به دیگران، مهربانی و شفقت بر فقرا و مساکین و یتیمان و غیره.

علاوه بر این، احسان دیگری داریم که احسان مسلمان بر خودش است، که با انجام دادن اعمالی که باعث رخشنودی و رضایت پروردگار و همچنین با دوری از اعمالی که باعث غضب پروردگار می شود؛ انجام می گیرد. چنان که الله تعالی در قرآن فرموده: (اگر نیکی کنید برای خودتان نیکی می کنید، و اگر بدی کنید به خودتان بدی می کنید)[8].

و در پایان بر ما مسلمین واجب است که معنای نیکی را بدانیم و آن را درک کنیم. زیرا که آن شامل جمیع عبادات و اعمالی است که فرد مسلمان آن را انجام می دهد و نتیجه آن، انجام اعمال و عبادات به بهترین وجه می باشد و در آخر هم به پیروزی بزرگ که همان رضای پرودگار است؛ می رسد.

منبع: www.assakina.com

مترجم: ام محمد

[1] ـ " وَقَضَیٰ رَبُّکَ أَلَّا تَعْبُدُوا إِلَّا إِیَّاهُ وَبِالْوَالِدَیْنِ إِحْسَانًا".

[2] ـ رحمن:60: " هَلْ جَزَاءُ الْإِحْسَانِ إِلَّا الْإِحْسَانُ ".

[3] ـ بقره: 83: "وَقُولُوا لِلنَّاسِ حُسْنًا".

[4] ـ اسراء:7: " إِنْ أَحْسَنْتُمْ أَحْسَنْتُمْ لِأَنْفُسِکُمْ".

[5] ـ صحیح مسلم: " إن الله کتب الإحسان علی کل شیء، فإذا ذبحتم فأحسنوا الذبح، وإذا قتلتم فأحسنوا القتلة، ولیحد أحدکم شفرته، ولیرح ذبیحته".

[6] ـ صحسح بخاری و مسلم: " الإحسان، أن تعبد الله کأنک تراه، فإن لم تکن تراه، فإنه یراک".

[7] ـ آل عمران:148: "وَاللَّـهُ یُحِبُّ الْمُحْسِنِینَ ".

[8] ـ اسراء:7: " إِنْ أَحْسَنْتُمْ أَحْسَنْتُمْ لِأَنْفُسِکُمْ ۖ وَإِنْ أَسَأْتُمْ فَلَهَا".