وظیفه ی مسلمانان به هنگام تاخیر باران
خداوند متعال با فرو فرستادن باران به هنگام نیاز، بر بندگانش منت می گذارد ، تا از آب آن برای نوشیدن و استفاده ی چهارپایان و زراعاتشان بهره برند ، خداوند عزوجل می فرماید : ((آیا آبی را که مینوشید دیدهاید؟ آیا شما آن را از [دل] ابر سپید فرود آوردهاید، یا ما فرودآورندهایم؟اگر بخواهیم آن را تلخ میگردانیم، پس چرا سپاس نمیدارید؟)) واقعه 67-70 .و می فرماید : ((و از آسمان، آبی پاک فرود آوردیم،تا به وسیله آن سرزمینی پژمرده را زنده گردانیم و آن را به آنچه خلق کردهایم -از دامها و انسانهای بسیار- بنوشانیمو قطعاً آن [پند] را میان آنان گوناگون ساختیم تا توجه پیدا کنند، و[لی ] بیشتر مردم جز ناسپاسی نخواستند.)) الفرقان 48-50 ، و می فرمایند : ((و اوست کسی که باران را -پس از آنکه [مردم] نومید شدند- فرود میآورد، و رحمت خویش را میگسترد و هموست سرپرست ستوده.)) الشوری 28 .
بنابراین خداوند متعال باران را از روی رحمت به سوی بندگان می فرستد و بخاطر کفران نعمت و ارتکاب معاصی از هرکسی که بخواهد دریغ می دارد و این در مورد مومنین است اما وضعیت در مورد کفار متفاوت است ، خداوند آنها را از طریق دادن نعمت و افزودن بر گناهان ، تدریجا به سوی عقوبت سوق می دهد . پروردگار متعال می فرماید : ((و اگر [مردم] در راه درست، پایداری ورزند، قطعاً آب گوارایی بدیشان نوشانیمتا در این باره آنان را بیازماییم،.)) الجن 16-17 .
برخی از مفسرین می گویند : اگر انسان در طریق کفر پایداری اصرار ورزد خداوند متعال با فراوانی باران و نعمت آنها را تدریجا به سوی عذاب سوق می دهد تا به این نعمت ها فریفته شده و بر کفرشان مصرتر گردند و عقوبت شدیدتری گریبانگیرشان شود ، همانگونه که الله متعال می فرماید : ((پس چون آنچه را که بدان پند داده شده بودند فراموش کردند، درهای هر چیزی [از نعمتها] را بر آنان گشودیم، تا هنگامی که به آنچه داده شده بودند شاد گردیدند؛ ناگهان [گریبان] آنان را گرفتیم، و یکباره نومید شدند.)) الانعام 44 .
در واقع بخاطر بی بارانی زیان های فراوانی حادث خواهد شد ، کما اینکه فراوانی آن هم خسارات بزرگتری را به همراه خواهد داشت ، و این مساله کاملا مشاهد است و سیل ها ،طوفان ها ، نابودی منازل و اموال و مردم گویای این امر می باشد . به این خاطر ، رسول الله صلی الله علیه و سلم دعا می کردند که باران در جهاتی ببارد که خطری متوجه مردم نگردد و می فرمود : خدایا اطراف ما و نه بر ما بباران ، خدایا بر تپه ها و دره ها و محل روییدن درخت ها بباران . و پروردگار می فرماید : ((و از آسمان، آبی به اندازه [معیّن] فرود آوردیم، )) المومنون 18 ، لذا اگر کمتر از حد مطلوب ببارد هدف که همان روییدن درختان و جاری شدن رودها باشد ، محقق نخواهد شد و اگر از حد طبیعی بیشتر باشد زیان بخش خواهد بود . به این خاطر رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و سلم می فرمایند : (( خدایا باران رحمت فرو فرست نه باران عذاب و بارانی که باعث نابودی و غرق شدن گردد . )) .
نکته ای که به هنگام بی بارانی مشروع است تضرع و دعا و توبه و استغفار به درگاه الله متعال است ، همانگونه که نوح علی نبینا و علیه الصلاة و السلام به قومش فرمود : ((و گفتم: از پروردگارتان آمرزش بخواهید که او همواره آمرزنده است. [تا] بر شما از آسمان باران پی در پی فرستدو شما را به اموال و پسران، یاری کند، و برایتان باغها قرار دهد و نهرها برای شما پدید آورد..)) النوح 10-12 ، و هود علیه السلام به قومش گفت : ((«و ای قوم من، از پروردگارتان آمرزش بخواهید، سپس به درگاه او توبه کنید [تا] از آسمان بر شما بارش فراوان فرستد و نیرویی بر نیروی شما بیفزاید، و تبهکارانه روی بر مگردانید.»)) هود 52 . حتی حشرات و پرندگان ضررهای بی باران را حس می کنند و از پروردگار درخواست می نمایند که باران ببارد ، همانگونه که منقول است : روزی سلیمان علیه السلام به همراه قومش برای طلب باران خارج شد ، مورچه ای را دید که به پشت خوابیده و دستهایش را به سوی آسمان بلند کرده و می گوید : خدایا ما مخلوقی از مخلوقات تو هستیم ، بخاطر گناهانمان ، فضلت را از ما دریغ ننما ، سلیمان فرمود : بر گردید بخاطر دعای دیگران ، به شما آب داده می شود . ))
در تفسیر، ذیل آیه ی ((و لعنتکنندگان لعنتشان میکنند.)) البقره 159 ، آمده است که حباری ( نوعی پرنده ) در لانه اش می میرد و انسان های گنهکار را لعنت می کند که بخاطر آنها باران قطع شده است ، بدین خاطر است که پیامبر صلی الله علیه و سلم به هنگام بی بارانی ، نماز استستقاء را مشروع دانسته و اینکه به سوی مصلی خارج شده و بردگان و زنان حتی زنان خائض را هم با خود ببرند تا در دعای مسلمانان حاضر شوند ، و زنان حائض بیرون از مصلی قرار گیرند . همچنین آن حضرت صلی الله علیه و سلم در خطبه ی نماز استسقاء بسیار استغفار نموده و در خطبه ی نماز جمعه ، دعا می فرمودند .ابن قیم رحمه الله در زاد المعاد روش پیامبر صلی الله علیه و سلم را در این زمینه بیان می دارد که مسلمانان نباید از رحمت پروردگار ناامید شوند و در این زمینه عجله کنند ، خداوند عزوجل می فرماید : ((و اوست کسی که باران را -پس از آنکه [مردم] نومید شدند- فرود میآورد، و رحمت خویش را میگسترد و هموست سرپرست ستوده.)) .
نکته ای که بر مسلمانان واجب است این می باشد که اوضاع دینیشان را بهبود بخشیده و فقرا و صدقه دادن را از یاد نبرند ، همانگونه که پیامبر صلی الله علیه و سلم می فرمایند : (( خداوند رحمان ، رحم کنندگان را مورد رحمتش قرار می دهد ، به کسانی که در زمینند ، رحم کنید تا خدایی که در آسمان است بر شما رحم آرد . )) ، بنابراین دعاو استغفار بدون اصلاح امور کافی نیست باید امر به معروف و نهی از منکر و دعوت به سوی الله و اقامه ی حدود و بازداشتن گنهکاران و مفسدان از گناه و فسادشان و یاری کردن مظلومین جزء برنامه های مسلمین باشد ، در حدیث آمده است : خداوند امتی را که توانمندانشان ، ناتوانان را یاری نکنند ، بلند مرتبه نخواهد کرد و درحدیثی دیگر آمده است : (( حدی که در زمین اجرا شود بهتر است از اینکه چهل شبانه روز باران ببارد . )).
منبع: نوار اسلام