توبه از شرک موضوع: شرک تاریخ انتشار: 2016-10-15 | بازدید: 1026

بسم الله الرحمن الرحیم

توبه از شرک

شرک بزرگترین گناه است؛ زیرا الله جل وعلا به ما خبر داده است که اگر کسی از آن توبه نکند بخشیده نخواهد شد اما گناهان غیر از آن تحت مشیئت و خواست و اراده ی الله است که اگر بخواهد آنرا می بخشد و اگر بخواهد بخاطر آن عذاب می دهد. بنابراین بنده باید از شرک، ترس و خوف شدیدی داشته باشد؛ زیرا این مسأله در نزد الله بسیار مهم است. الله متعال می فرماید: {‏بی گمان الله، شرک ورزیدن به او را نمی ‌بخشد اما گناهان غیر آن را از هرکس که خود بخواهد می‌ بخشد و هرکس برای الله شریکی قائل شود گناهی بس بزرگ را مرتکب شده است}[1].

پس توبه کردن از تمام انواع شرک چه کوچک و چه بزرگ واجب است. اگر بنده از آن توبه ای صادقانه و خالصانه کند، الله تعالی توبه اش را می پذیرد و گناهش را می بخشد.

الله جل وعلا در مورد توبه از شرک می فرماید: {و کسانی که با الله، معبود دیگری را فرا نمی خوانند، و جانی را که الله کشتنش را حرام کرده جز به حق نمی کُشند و زنا نمی کنند و هرکس چنین کند، مجازات گناهش را خواهد دید (68) عذاب او در روز قیامت دوچندان و مضاعف می گردد و با خواری و ذلت در آن جاودان خواهد ماند (69) مگر کسی که توبه کند و ایمان آورد و عمل صالح انجام دهد، پس اینانند که الله بدی هایشان را به نیکی ها مبدل می کند و الله آمرزنده ی مهربان است}[2].

توبه از شرک با دست کشیدن از آن،  و اینکه اسلامش تنها برای الله یکتا باشد، و به خاطر تجاوزش بر حق الله تعالی پشیمان باشد و عزم و تصمیم راسخ بر آن داشته باشد که هرگز به سوی شرک بازنگردد.

 الله تبارک وتعالی می فرماید: {به کسانی که کافر شدند بگو: اگر دست بر دارند، اعمال گذشته ی شان آمرزیده می شود و اگر – به کفر – بازگردند، پس بی گمان سنت – و روش الله در مورد – پیشینیان گذشته است – یعنی بر آنها نیز اجرا می شود -.}[3].

همچنین رسول الله صلی الله علیه وسلم می فرمایند: "اسلام، گذشته را محو می کند"[4] یعنی گناهان را.

رسول الله صلی الله علیه وسلم به ما خبر داده اند که دروازه ی توبه باز است تا زمانی که بنده به حالت غرغره نرسیده باشد. ایشان می فرمایند: "همانا الله توبه را از بنده می پذیرد تا زمانی که به غرغره نرسیده باشد"[5].

الله تبارک وتعالی می فرماید: {بگو: ای بندگان من که بر خود اسراف و ستم کرده اید! از رحمت الله ناامید نشوید، همانا الله تمام گناهان را می بخشد، یقیناً او بسیار آمرزنده ی مهربان است}[6].

ابن کثیر رحمه الله در مورد این آیه می فرماید: "این آیه ی کریمه دعوتی است برای تمام گناهکاران کافر و غیره  که به سوی توبه و بازگشت خبر می دهد، که الله تمام گناهان را می بخشد برای کسی که از آن توبه کند و بازگردد، هرچند گناهانش به اندازه ی کف دریا باشد. درست نیست که این آیه را بر غیر توبه حمل کرد، زیرا شرک کسی که از آن توبه نکند بخشیده نمی شود"[7].

اگر کسی مرتکب شرک اکبر شود که باعث خروج از اسلام می گردد، بر اوست از آن توبه ای صادقانه کند و اعمال و نیتش را اصلاح و نیک سازد، همچنین پس از توبه اش غسل کند[8]؛ زیرا رسول الله صلی الله علیه وسلم (قیس بن عاصم را زمانی که مسلمان شد به انجام آن امر نمودند[9]).

اما در مورد شرک اصغر رسول الله صلی الله علیه وسلم ما را از آن برحذر داشته اند، زیرا بیم این را داشتند که امتش مرتکب آن شود. رسول الله صلی الله علیه وسلم در این باره می فرمایند: "همانا ترسناکترین چیزی که از آن بر شما بیم دارم شرک اصغر است"[10].

همچنین ایشان خطاب به ابوبکر رضی الله عنه فرمودند: "سوگند به کسی که جانم در دست اوست به راستی که شرک، پنهان تر و مخفیانه تر از خزیدن راه رفتن مورچه است. آیا تو را از چیزی باخبر نسازم که اگر آن را بگویی کم و زیاد آن از تو خواهد رفت؟ فرمودند: بگو: اللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ أَنْ أُشْرِکَ بِکَ وَأَنَا أَعْلَمُ، وَأَسْتَغْفِرُکَ لِمَا لَا أعْلَمُ[11]"[12].

همچنین الله متعال دعای ابراهیم و اسماعیل علیه السلام را در این مورد اینگونه ذکر می کند: {رَبَّنَا وَاجْعَلْنَا مُسْلِمَیْنِ لَکَ وَمِنْ ذُرِّیَّتِنَا أُمَّةً مُسْلِمَةً لَکَ}[13] ترجمه: بارالها! ما دو نفر را مسلمانانی برای خودت قرار ده و از فرزندانمان نیز امتی مسلمان برای خودت پدید آور.

و در سوره ی ابراهیم می فرماید: {وَإِذْ قَالَ إِبْرَاهِیمُ رَبِّ اجْعَلْ هَٰذَا الْبَلَدَ آمِنًا وَاجْنُبْنِی وَبَنِیَّ أَنْ نَعْبُدَ الْأَصْنَامَ}[14] ترجمه: و زمانی که ابراهیم گفت: بارالها! این شهر را مکان امنی قرار ده  و مرا و فرزندانم را از آنکه بتها را پرستش کنیم دور بدار.

همچنین یکی دیگر از دعاهای نبوی این است که ایشان فرمودند: "اللهم إنی أَعُوذُ بِکَ مِنَ الْفَقْرِ وَالْکُفْرِ، وَالْفُسُوقِ، وَالشِّقَاقِ، وَالنِّفَاقِ، وَالسُّمْعَةِ، وَالرِّیَاءِ"[15] ترجمه: بارالها! همانا من به تو پناه می برم از: فقر، کفر، فساد، اختلاف، دو رویی، شهرت و ریا کاری.

الله متعال در آیات زیادی بندگانش را به سوی توبه فرا می خواند، از جمله:

{آیا به سوی الله باز نمی گردند و از او طلب آمرزش نمی کنند؟! و الله آمرزنده ی مهربان است}[16].

{و به راستی من بسیار آمرزنده هستم برای کسی که توبه کند و ایمان آورد و کار شایسته انجام دهد، آنگاه راه یابد}[17] {آنگاه راه یابد}: یعنی به سوی حق و بر آن استقامت ورزد[18].

{و کسانی که اگر مرتکب گناهی زشت شوند یا بر خود ستم کنند الله را به یاد می آورند پس بخاطر گناهانشان استغفار می کنند – و یقین دارند که – چه کسی است جز الله تا گناهان را ببخشاید؟! و بر آنچه کرده اند دانسته و آگاهانه پافشاری نمی کنند (135) آنان کسانی اند که پاداششان مغفرتی است از سوی الله و باغ هایی - بهشت - که از زیر آن نهرهایی روان است در آن جاودانه می مانند و پاداش عمل کنندگان چه نیک است}[19].
{و هرکس کار بدی انجام دهد یا بر خود ستم کند سپس از الله آمرزش خواهد، الله را آمرزنده ی مهربان خواهد یافت}[20].

نویسنده: ام احمد

[1] {إِنَّ اللَّـهَ لَا یَغْفِرُ أَنْ یُشْرَکَ بِهِ وَیَغْفِرُ مَا دُونَ ذَٰلِکَ لِمَنْ یَشَاءُ ۚوَمَنْ یُشْرِکْ بِاللَّـهِ فَقَدِ افْتَرَیٰ إِثْمًا عَظِیمًا} نساء:48

[2] {وَالَّذِینَ لَا یَدْعُونَ مَعَ اللَّـهِ إِلَٰهًا آخَرَ وَلَا یَقْتُلُونَ النَّفْسَ الَّتِی حَرَّمَ اللَّـهُ إِلَّا بِالْحَقِّ وَلَا یَزْنُونَ ۚوَمَنْ یَفْعَلْ ذَٰلِکَ یَلْقَ أَثَامًا﴿٦٨﴾یُضَاعَفْ لَهُ الْعَذَابُ یَوْمَ الْقِیَامَةِ وَیَخْلُدْ فِیهِ مُهَانًا﴿٦٩﴾إِلَّا مَنْ تَابَ وَآمَنَ وَعَمِلَ عَمَلًا صَالِحًا فَأُولَٰئِکَ یُبَدِّلُ اللَّـهُ سَیِّئَاتِهِمْ حَسَنَاتٍ ۗوَکَانَ اللَّـهُ غَفُورًا رَحِیمًا} فرقان:68-70

[3] {قُلْ لِلَّذِینَ کَفَرُوا إِنْ یَنْتَهُوا یُغْفَرْ لَهُمْ مَا قَدْ سَلَفَ وَإِنْ یَعُودُوا فَقَدْ مَضَتْ سُنَّتُ الْأَوَّلِینَ} انفال:38

[4] "الإسلام یهدم ما کان قبله" روایت مسلم

[5] "إن الله یقبل توبة العبد مالم یغرغر" روایت ترمذی. آلبانی آن را صحیح دانسته است.

[6] {قُلْ یَا عِبَادِیَ الَّذِینَ أَسْرَفُوا عَلَیٰ أَنْفُسِهِمْ لَا تَقْنَطُوا مِنْ رَحْمَةِ اللَّـهِ ۚإِنَّ اللَّـهَ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ جَمِیعًا ۚإِنَّهُ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِیمُ} زمر:53

[7] تفسیر ابن کثیر.

[8] فتاوی اللجنة الدائمة: 5/317

[9] "أنَّه أَسلَمَ فأمَر النبیُّ صلَّی اللهُ علیه وسلَّم أن یَغتسلَ بماءٍ وسِدْرٍ" روایت احمد، ابوداود، ترمذی و نسائی. ترمذی آن را حسن دانسته و گفته است: آن را جز از طریق نمی شناسیم. نووی آن را در "المجموع" 1/152 حسن دانسته. ابن باز سندش را در "حاشیة بلوغ المرام" ص/122 جید – خوب – دانسته و آلبانی آن را در "صحیح الترمذی" صحیح می داند. ابن سکن نیز آن را صحیح دانسته است.

[10] "إِنَّ أَخْوَفَ مَا أَخَافُ عَلَیْکُمُ الشِّرْکَ الأَصْغَرَ" روایت احمد و منذری. منذری گفته است: احمد با اسنادی جید – خوب – آن را روایت نموده. هیثمی گفته است: روایان آن راویان صحیح است. آلبانی در "صحیح الجامع" آن را صحیح دانسته است.

[11] یعنی: بارالها! همانا من به تو پناه می برم از اینکه دانسته به تو شرک ورزم و آمرزش می طلبم از آنچه که نداسته ام".

[12] أن النبی صلی الله علیه وسلم قال لأبی بکر رضی الله عنه: وَالَّذِی نَفْسِی بِیَدِهِ لَلشِّرْکُ أَخْفَی مِنْ دَبِیبِ النَّمْلِ، أَلَا أَدُلُّکَ عَلَی شَیْءٍ إِذَا قُلْتَهُ ذَهَبَ عَنْکَ قَلِیلُهُ وَکَثِیرُهُ؟ قَالَ: قُلِ: اللَّهُمَّ إِنِّی أَعُوذُ بِکَ أَنْ أُشْرِکَ بِکَ وَأَنَا أَعْلَمُ، وَأَسْتَغْفِرُکَ لما لا أعلم. روایت بخاری در "الأدب المفرد". آلبانی آن را در "صحیح الأدب المفرد" صحیح دانسته است.

[13] بقره:128

[14]  ابراهیم:35

[15] روایت حاکم. آلبانی آن را در صحیح الجامع" صحیح دانسته است.

[16] {أَفَلَا یَتُوبُونَ إِلَی اللَّـهِ وَیَسْتَغْفِرُونَهُ ۚوَاللَّـهُ غَفُورٌ رَحِیمٌ} مائده:74

[17] {وَإِنِّی لَغَفَّارٌ لِمَنْ تَابَ وَآمَنَ وَعَمِلَ صَالِحًا ثُمَّ اهْتَدَیٰ} طه:82

[18] تفسیر المیسر.

[19] {وَالَّذِینَ إِذَا فَعَلُوا فَاحِشَةً أَوْ ظَلَمُوا أَنْفُسَهُمْ ذَکَرُوا اللَّـهَ فَاسْتَغْفَرُوا لِذُنُوبِهِمْ وَمَنْ یَغْفِرُ الذُّنُوبَ إِلَّا اللَّـهُ وَلَمْ یُصِرُّوا عَلَیٰ مَا فَعَلُوا وَهُمْ یَعْلَمُونَ﴿١٣٥﴾أُولَٰئِکَ جَزَاؤُهُمْ مَغْفِرَةٌ مِنْ رَبِّهِمْ وَجَنَّاتٌ تَجْرِی مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهَارُ خَالِدِینَ فِیهَا ۚوَنِعْمَ أَجْرُ الْعَامِلِینَ} آل عمران:135-136

[20] {وَمَنْ یَعْمَلْ سُوءًا أَوْ یَظْلِمْ نَفْسَهُ ثُمَّ یَسْتَغْفِرِ اللَّـهَ یَجِدِ اللَّـهَ غَفُورًا رَحِیمًا} نساء:110