روش وضو موضوع: نماز تاریخ انتشار: 2016-11-09 | بازدید: 848

بسم الله الرحمن الرحیم

روش وضو

در ابتدا حمد و سپاس الله عزوجل را به جای می‌ آوریم که هدایت را شامل حال مان نمود و قلب‌ مان را برای پذیرش آن گشوده است. از او خواهانیم ما و شما را بر طاعت خویش پایدار گرداند و توصیه می ‌کنیم که برای آموزش علم تلاش مان را به کار گیریم، علمی که با آن عبادت مان صحیح گردد و فهم مطلوب آن را کسب نماییم. از الله متعال علم سودمند را خواهانیم.

در این مقاله می خواهیم روش وضو گرفتن صحیح را بیان کنیم تا بتوانیم به وسیله ی آن یکی از مهم ترین ارکان اسلام که نماز است را به صورت درست به جای آوریم.

وضو به دو صورت انجام می گیرد:

نخست: روش واجب که به صورت زیر می باشد:

یک بار شستن کامل صورت. آب در دهان و بینی زدن نیز جزو شستن صورت است.
یک بار شستن دستان تا آرنج.
مسح همه‌ی سر، از جمله گوش ‌ها.
یک بار شستن پاها تا کعبین (دو برجستگی بالای قوزک). منظور از یک بار شستن یعنی شستن کامل عضو.
ترتیب. یعنی اول صورتش را بشوید، سپس دستان، آنگاه سرش را مسح کند و پس از آن پاهایش را بشوید. زیرا رسول الله صلی الله علیه وسلم اعضای وضو را به همین ترتیب شستند.
موالات. یعنی شستن پی در پی اعضایی که ذکر شد و بین آن ‌ها فاصله‌ ی زیاد نیندازد بلکه باید هر عضوی را پس از دیگری بلافاصله بشوید.

این ‌ها فرض‌ های وضو بود که وضو بدون آن صحیح نیست. دلیل فرض بودن این اعمال، سخن الله جل وعلاست که می ‌فرماید: {ای کسانی که ایمان آورده اید! چون به نماز برخاستید؛ پس صورت و دستهای تان را تا آرنج بشویید و سرتان را مسح کنید و پاهایتان را تا دو قوزک بشویید و اگر جنب بودید؛ پس خود را پاک سازید - غسل کنید - و اگر بیمار یا مسافر هستید، یا یکی از شما از قضای حاجت بازگشته یا با زنان آمیزش کرده باشید، آنگاه آب نیابید؛ پس با خاک پاکی تیمم کنید و از آن بر صورتتان و دستهای تان بکشید. الله نمی خواهد بر شما دشواری قرار دهد، بلکه می خواهد شما را پاک سازد و نعمتش را بر شما تمام کند، باشد که شکر گزارید}[1].

دوم: روش مستحب: یعنی آن روشی که در سنت رسول الله صلی الله علیه وسلم آمده؛ به این صورت که :

نمازگزار نخست نیت طهارت و رفع حدث - از بین بردن بی‌ وضویی - نماید. نیت را نباید به زبان آورد؛ زیرا محل نیت، قلب است؛ مانند دیگر عبادات.
"بسم الله" بگوید.
دستانش را تا مچ سه بار بشوید.
سپس سه بار مضمضه کند. (مضمه یعنی چرخاندن آب در دهان) و سه بار استنشاق کند یعنی آب در بینی زدن، سپس آب را با دست چپ از بینی بیرون بریزد.
صورت خود را سه بار بشوید. طول صورت از محلی است که مو معمولا می ‌روید تا پایین چانه و عرض آن از اول گوش راست تا اول گوش چپ. مرد باید موی ریش خود را بشوید؛ زیرا جزو صورت اوست. اگر ریشش کم پشت است باید ظاهر و باطن آن را بشوید، اما اگر پرپشت است و صورتش را پوشانده تنها کافی است ظاهر آن را بشوید و با انگشتان آن را خلال کند.
سپس دستان خود را تا آرنج، سه بار بشوید. حد دست از سر انگشتان همراه با ناخن‌ ها تا آرنج است. پیش از شستن دست هرچه به آن چسبیده مانند خمیر یا گل یا رنگ و هرچه مانع رسیدن آب به پوست می شود را پاک کند.
سپس یک بار سر خود و گوش هایش را با آب جدید ـ نه خیسی باقی مانده از شستن دست ـ مسح ‌کند. روش مسح چنین است که دستان خیس را بر جلوی سر خود بگزارد و تا پشت سر بکشد، سپس دوباره به جای اول - جلوی سر - برگرداند؛ سپس انگشتان سبابه را به داخل گوش فرو برده و با انگشت شست، بیرون آن را مسح کند. در مورد سر زن چه موی سر آزاد باشد و یا بافته، از اول سرش تا جایی که مو در اول گردنش درآمده مسح کند. مسح مویی که آویزان است واجب نیست.
سپس پاهایش را سه بار تا کعبین می ‌شوید. کعبین دو استخوان برجسته در پایین ساق پا هستند.

دلیل آنچه گفته شد، حدیث حُمران، مولای عثمان بن عفان رضی الله عنه است که: "عثمان وی را صدا زد تا برایش آب وضو بیاورد. پس چنین وضو گرفت: دستانش را تا مچ سه بار شست سپس مضمضمه کرد و آب در بینی زد و آن را بیرون آورد؛ سپس صورت خود را سه بار شست و پس از آن دست راست را تا آرنج سه بار شست و سپس دست چپ را همانند آن شست و آنگاه سر خود را مسح کرد و پای راست را تا کعبین سه بار شست و پای چپ را مانند آن شست و سپس فرمود: رسول الله صلی الله علیه وسلم را دیدم که مانند این وضوی من وضو گرفتند سپس فرمودند: «هرکس مانند این وضوی من وضو بگیرد و سپس برخیزد و با اخلاص دو رکعت بخواند که در آن حواسش پرت نشود – به امور دیگر فکر نکند –، گناهان گذشته ‌اش آمرزیده می‌ شود»"[2].

شروط وضو:

اسلام
عقل
درک و تمییز
نیت

وضو از کافر و دیوانه و کودک غیر مُمَیِز و کسی که نیت وضو نداشته باشد؛ مثلا به قصد خنک شدن، اعضای وضو را شسته، صحیح نیست. همچنین شرط است که آب وضو پاک باشد، زیرا وضو با آب نجس صحیح نیست و شرط است چیزهایی را که مانع رسیدن آب به پوست و ناخن می شود را پاک کند. مانند لاک ناخن که زنان استفاده می‌ کنند.

"بسم الله" گفتن در آغاز وضو نزد جمهور علما مشروع است، اما در این اختلاف دارند که آیا واجب است یا سنت؟ اما کسی که در آغاز یا وسط وضو یادش آمد شایسته است که "بسم الله" بگوید.

نکته:

وضوی زن و مرد تفاوتی ندارد.

مستحب است که پس از پایان وضو بگویید: (أشهَدُ أن لا إلهَ إلا الله وَحدَهُ لا شَریکَ لَه وَأشهدُ أنَّ محَمداً عبدُه وَرَسولُه)، زیرا رسول الله صلی الله علیه وسلم می ‌فرمایند: "هر کس از شما وضو بگیرد و آن را کامل انجام دهد، سپس بگوید: أَشْهَدُ أَنْ لا إِلَهَ إِلا اللهُ وَأَنَّ مُحَمَّدًا عَبْدُ اللهِ وَرَسُولُهُ درهای هشتگانه‌ ی بهشت برایش گشوده می ‌شود تا از هرکدام که می‌ خواهد وارد گردد"[3]. و در روایت دیگر به آن اضافه کرده و بگوید: "اللهم اجعلنی من التوابین واجعلنی من المتطهرین"[4] ترجمه: بارالها! مرا از زمره ی توبه کنندگان و پاکان قرار ده.

یعنی دعای کامل بعد از وضو این است: (أشهَدُ أن لا إلهَ إلا الله وَحدَهُ لا شَریکَ لَه وَأشهدُ أنَّ محَمداً عبدُه وَرَسولُه، اللهم اجعلنی من التوابین واجعلنی من المتطهرین).

ام احمد

https://islamqa.info

[1] {یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا إِذَا قُمْتُمْ إِلَی الصَّلَاةِ فَاغْسِلُوا وُجُوهَکُمْ وَأَیْدِیَکُمْ إِلَی الْمَرَافِقِ وَامْسَحُوا بِرُءُوسِکُمْ وَأَرْجُلَکُمْ إِلَی الْکَعْبَیْنِ ۚوَإِنْ کُنْتُمْ جُنُبًا فَاطَّهَّرُوا ۚوَإِنْ کُنْتُمْ مَرْضَیٰ أَوْ عَلَیٰ سَفَرٍ أَوْ جَاءَ أَحَدٌ مِنْکُمْ مِنَ الْغَائِطِ أَوْ لَامَسْتُمُ النِّسَاءَ فَلَمْ تَجِدُوا مَاءً فَتَیَمَّمُوا صَعِیدًا طَیِّبًا فَامْسَحُوا بِوُجُوهِکُمْ وَأَیْدِیکُمْ مِنْهُ ۚمَا یُرِیدُ اللَّـهُ لِیَجْعَلَ عَلَیْکُمْ مِنْ حَرَجٍ وَلَٰکِنْ یُرِیدُ لِیُطَهِّرَکُمْ وَلِیُتِمَّ نِعْمَتَهُ عَلَیْکُمْ لَعَلَّکُمْ تَشْکُرُونَ} مائده:6

[2] "أَنَّ عُثْمَانَ بْنَ عَفَّانَ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُ دَعَا بِوَضُوءٍ فَتَوَضَّأَ فَغَسَلَ کَفَّیْهِ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ ثُمَّ مَضْمَضَ وَاسْتَنْثَرَ ثُمَّ غَسَلَ وَجْهَهُ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ ثُمَّ غَسَلَ یَدَهُ الْیُمْنَی إِلَی الْمِرْفَقِ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ ثُمَّ غَسَلَ یَدَهُ الْیُسْرَی مِثْلَ ذَلِکَ ثُمَّ مَسَحَ رَأْسَهُ ثُمَّ غَسَلَ رِجْلَهُ الْیُمْنَی إِلَی الْکَعْبَیْنِ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ ثُمَّ غَسَلَ الْیُسْرَی مِثْلَ ذَلِکَ ثُمَّ قَالَ رَأَیْتُ رَسُولَ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ تَوَضَّأَ نَحْوَ وُضُوئِی هَذَا ثُمَّ قَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ مَنْ تَوَضَّأَ نَحْوَ وُضُوئِی هَذَا ثُمَّ قَامَ فَرَکَعَ رَکْعَتَیْنِ لَا یُحَدِّثُ فِیهِمَا نَفْسَهُ غُفِرَ لَهُ مَا تَقَدَّمَ مِنْ ذَنْبِهِ" روایت مسلم.

[3] "مَا مِنْکُمْ مِنْ أَحَدٍ یَتَوَضَّأُ فَیُبْلِغُ أَوْ فَیُسْبِغُ الْوَضُوءَ ثُمَّ یَقُولُ أَشْهَدُ أَنْ لا إِلَهَ إِلا اللَّهُ وَأَنَّ مُحَمَّدًا عَبْدُ اللَّهِ وَرَسُولُهُ إِلا فُتِحَتْ لَهُ أَبْوَابُ الْجَنَّةِ الثَّمَانِیَةُ یَدْخُلُ مِنْ أَیِّهَا شَاءَ" روایت مسلم.

[4] روایت ترمذی. آلبانی آن را در "صحیح سنن ابوداود" صحیح دانسته است.