نشانه های دوستی با مؤمنین موضوع: متفرقه تاریخ انتشار: 2017-02-06 | بازدید: 1513

نشانه های دوستی با مؤمنین

1ـ هجرت از دار کفر به سوی دار اسلام:

هجرت: یعنی ترک دار کفر و اقامت در دار اسلام بخاطر صیانت دین. هجرت با چنین معنا و هدفی تا روز قیامت بر مسلمانان واجب است و رسول الله صلی الله علیه وسلم مسلمانی را که در دار کفر اقامت گزیده از خود نمی داند. لذا اقامت در دار کفر مگر برای کسانی که توانایی هجرت ندارند و نیز کسانی که در آن دیار به تبلیغ اسلام می پردازند، حرام می باشد.

الله سبحانه می ‌فرماید: «کسانی که فرشتگان جانشان را می گیرند و آنان بر خود ستم روا داشته اند، به ایشان گویند در چه حالی بودید؟ گویند ما در سرزمین خود مستضعف بودیم، گویند آیا مگر زمین پروردگار وسیع نبود که بتوانید در آن (به هر کجا که خواهید) هجرت کنید و سرانجام اینان جهنم است و بد سرانجامی است* مگر آن مستضعفان از مردان و زنان و کودکانی که نه چاره ای دارند و نه راهی (برای نجات) می یابند»[1].

2ـ  پشتیبانی و یاری کردن مسلمانان با جان، مال و زبان در نیازمندیهای دین و دنیایشان:

الله سبحانه می ‌فرماید: «و مردان و زنان مومن دوستدار همدیگرند»[2].

و نیز می ‌فرماید: «و اگر در کار دین از شما یاری خواستند بر شماست که یاری کنید مگر در برابر قومی که بین شما و ایشان پیمانی باشد»[3]. 

3ـ شادی و مصیبت مسلمانان را از آن خود بداند:

رسول الله صلی الله علیه وسلم می فرماید: «مثل مسلمانان در دوستی و محبت و شفقت بسان پیکر واحدی هستند، هرگاه عضوی از آن به درد آید، تب و بی قراری سایر اعضا را فرا می گیرد»[4].

و همچنین فرمود: «مثل مومن برای دیگر بسان ساختمانی است که جزئی از آن جزء دیگر را استحکام می ‌بخشد (آنگاه رسول الله صلی الله علیه وسلم برای تجسم این تمثیل انگشتان دو دست خود را به هم گره کرد)»[5].

4ـ دوستدار و خیرخواه مسلمانان بودن و امتناع از اغفال و فریب آنان:

رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمود: (ایمان هیچ یک از شما به کمال نمی رسد مگر آنکه هر چه را برای خود می پسندد برای برادرش نیز بپسندد)[6].

و نیز فرمود: (مسلمان برادر مسلمان است او را حقیر و خوار نمی شمارد، کمک خویش را از او باز نمی گیرد، او را به دشمن نمی سپارد. در بدی همین اندازه که برادر خویش را تحقیر نماید او را بس است و جان و مال و شرف مسلمانان بر دیگری حرام است)[7].

و همچنین رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: (نسبت به یکدیگر کینه نورزید، به یکدیگر پشت نکنید و روی معامله دیگری معامله نکنید و برادر وار عباد الله باشید)[8].

5ـ تکریم و احترام مسلمانان و امتناع از عیبجویی و تنقیض شخصیتشان:

چنان که الله تعالی می ‌فرماید: «ای مؤمنان! نباید قومی، قوم دیگر را به ریشخند بگیرد، چه بسا اینان از آنان بهتر باشند، و نیز نباید زنانی زنان دیگر را (ریشخند کنند) چه بسا اینان از آنان بهتر باشند و در میان خویش عیبجویی مکنید؛ و یکدیگر را به لقبهای بد مخوانید، پس از ایمان، پرداختن به فسق، بد رسمی است؛ و کسانی که (از این کار) باز نگردند، اینانند که ستمگرند* ای مومنان از بسیاری از گمانها پرهیز کنید، چرا که بعضی از گمانها گناه است و (در کار دیگران) تجسس مکنید، و کسی از شما از دیگری غیبت نکند؛ آیا هیچکدام از شما خوش دارد که گوشت برادر مرده اش را بخورد، که از آن تنفر دارید؛ و از الله تعالی پروا کنید که بیگمان الله توبه پذیر مهربان است»[9].

6ـ در تنگنا و فراخی یار مونس آنان باشد:

به رغم منافقین که در آسایش و فراخی در کنار مسلمانان هستند و به هنگام سختی و خطر آنان را تنها می گذارند.

الله تعالی می فرماید: «(آری) همانها که مترصد شما هستند؛ پس اگر پیروزی از جانب الله نصیب شما شود می گویند مگر ما همراه (و پشتیبان) شما نبودیم؟ و اگر کافران نصیبی برند (به آنان) گویند مگر ما بر شما دست نداشتیم و دست مسلمانان را از شما دور نداشتیم؟»[10].

 7ـ دیدار و هم نشینی با مسلمانان و اظهار محبت در ملاقات با آنان:

در حدیثی قدسی آمده است که الله عزوجل می فرماید: (کسانی که به خاطر رضای من به دیدار هم می روند، مشمول محبت من واقع می شوند)[11].

و در حدیثی دیگر چنین آمده است: (مردی به خاطر الله به دیدار برادرش رفت، الله سبحانه وتعالی بر سر راهش فرشته ای قرار دارد و از او پرسید به کجا می روی؟ گفت: به خاطر الله  به دیدار مومنی می روم. گفت: آیا متاعی نزد وی داری که می خواهی باز پیش گیری؟ گفت: خیر. جز اینکه به خاطر الله او را دوست دارم. گفت: من فرستاده ی الله به سوی تو هستم (به تو مژده می دهم همان طور که تو  وی را به خاطر الله دوست داری الله نیز تو را دوست دارد)[12].

 8ـ رعایت حقوق مسلمانان:

بر معامله مسلمانان معامله نکند و بر قیمت گذاری آنها قیمت ننهد و بر خواستگاریشان خواستگاری نکند. و در کارهای مباحی که از او پیشی گرفته اند متعرض حقوق آنان نشود. رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: (هیچ مردی از شما نباید بر معامله برادرش معامله کند و بر خواستگاری او خواستگاری نماید)[13] و در روایتی دیگر آمده است: (بر قیمت گذاری او قیمت نهد)[14]. 

 9ـ شفقت با ضعفای مسلمان:

همان طور که رسول اکرم صلی الله علیه وسلم می فرماید: (هر کس به افراد مسن ما (این امت) احترام نگذارد و بر خردسالان ما مهر نورزد از ما نیست)[15].

و همچنین فرمود: (آیا نصرت و پیروزی نصیب شما می شد؟ مگر (بواسطه لطفی که الله) به ضعیفان شما دارد؟)[16].

و الله عزوجل چنین می فرماید: «و با کسانی که بامدادان و شامگاهان پروردگارشان را ( به دعا و نیایش) می خوانند و در طلب خشنودی او هستند، مدارا کن؛ و در هوای تجمل زندگی دنیوی، چشم از ایشان بر مگیر»[17].

10ـ طلب استغفار و دعای خیر برای مسلمانان:

الله سبحانه وتعالی می ‌فرماید: «و برای گناهانت و نیز برای مردان و زنان مومن آمرزش بخواه»[18].

و نیز می فرماید: « پروردگارا ما و برادرانمان را که در ایمان بر ما سبقت دارند، بیامرز»[19].

توجه کنید:

ولی در آیه ‌ای که الله سبحانه می ‌فرماید: «الله شما را از کسانی که با شما در کار دین کارزار نکرده اند، و شما را از خانه و کاشانه تان آواره نکرده اند، نهی نمی کند از اینکه در حقشان نیکی کنید و با آنان دادگرانه رفتار کنید، بیگمان پروردگار دادگران را دوست دارد»[20].

مصداق آن کافرانی است که با مسلمانان سر جنگ ندارند و در صدد آزار رساندن و آواره کردن، ایشان نیستند در پاسخ به این عملکرد آرام آنان، مسلمانان با عدل و نیکی در امور دنیوی با آنها رفتار می نمایند ولی محبت این کافران را در دل جای نمی دهند چرا که الله تعالی می فرماید: (أَنْ تَبَرُّوهُمْ وَتُقْسِطُوا إِلَیْهِمْ ) در حالی که نگفته: آنها را به دوستی بگیرید و به آنها مهر بورزید.

نظیر این موضوع آیه ای است که الله تعالی در خصوص والدین کافر نازل فرموده است: «و اگر تو را وادارند، تا چیزی را که بدان علم نداری شریک من گردانی، از آنان فرمان مبر، و با آنان در دنیا به نیکی هم نشینی کن، و به راه کسی برو که به سوی من باز گشته است»[21].

(روزی مادر اسماء به دیدارش آمد و خواست با او صله رحم استوار نماید، حال آنکه مادر وی زنی کافر بود. اسماء نزد رسول الله صلی الله علیه وسلم شتافت و برای این کار اذن خواست، رسول الله صلی الله علیه وسلم به وی فرمود: با او دیدار کن)[22].

و الله تبارک وتعالی نیز در این باره چنین می فرماید: «قومی نیابی که به  الله و روز بازپسین ایمان داشته باشند و با کسانی که با الله و پیامبر او مخالفت می روزند، دوستی کنند، ولو آنکه پدرانشان یا فرزندانشان باشند»[23].

بنا بر این ایجاد روابط دنیوی با مهر ورزی دو مقوله جدا از همدیگر هستند، زیرا روابط حسنه و رفتار نیک موجب تشویق کافر به اسلام می شود و آن از جمله اسباب دعوت به شمار می آید بر خلاف مودت و دوستی که تایید عقاید فرد مقابل را در برداشته و از دعوت او به اسلام جلوگیری می نماید.

نکته مهم تحریم دوستی با کافران به این معنی نیست که از ایجاد روابط مباح تجاری و معاوضه کالا و بهره گیری از صنایع مفید و تجارب و اختراعاتشان پرهیز نماییم.

چنان که رسول الله صلی الله علیه وسلم ابن اریقط لیثی را در حالی که کافر بود اجیر فرمود تا در سفر هجرت راه را به آنان نشان دهد، و نیز در سیره آمده است که ایشان صلی الله علیه وسلم از برخی از یهودیان قرض گرفته است. مسلمانان همواره با کشورهای غیر اسلامی معامله داشته و تولیدات و کالاهایشان را وارد کشور می نمایند و در مقابل قیمت آن اجناس را می پردازند، که جایی برای منت یا تفوق کفار بر آنان باقی نمی ماند و این مسئله ارتباطی با محبت و دوستی با آنها ندارد چرا که دشمنی با کفار و دوستی با مومنین بر هر مسلمانی واجب است.

چنان که الله سبحانه می ‌فرماید: «کسانی که ایمان آورده اند و هجرت کرده اند، و در راه الله با مال و جانشان جهاد کرده‌اند، همچنین کسانی که (ایشان را) جا و پناه و یاری داده اند، اینان دوستان همدیگرند»[24]. تا آنجا که می فرماید: «و کافران دوستدار همدیگرند؛ اگر به این (سفارش) عمل نکنید، در این سرزمین فتنه و فسادی بزرگ بر پا می ‌گردد»[25].

حافظ ابن کثیر در تفسیر این آیه می ‌فرماید: (معنای این فرموده الله تعالی: (إِلَّا تَفْعَلُوهُ تَکُنْ فِتْنَةٌ فِی الْأَرْضِ وَفَسَادٌ کَبِیرٌ) این است که اگر از مشرکین دوری نجسته و با مومنان تودد و محبت برقرار ننمایید فتنه ای فراگیر مسلمانان را فراخواند گرفت و حق مشتبه خواهد شد، در نتیجه صف بندی میان کفر و اسلام از بین رفته و فساد گسترده و دامنه داری مردم را فراگیر می گیرد) و به عقیده‌ی من این حقیقتی است که امروز مردم به آن مبتلا شده اند.

برگرفته از کتاب: تولی و تبری در اسلام، تالیف: صالح بن فوزان الفوزان ، ترجمه: عبدالعزیز بداغی. ص:19-27.

[1] ـ نساء:97-98: (إِنَّ الَّذِینَ تَوَفَّاهُمُ الْمَلَائِکَةُ ظَالِمِی أَنْفُسِهِمْ قَالُوا فِیمَ کُنْتُمْ ۖ قَالُوا کُنَّا مُسْتَضْعَفِینَ فِی الْأَرْضِ ۚ قَالُوا أَلَمْ تَکُنْ أَرْضُ اللَّـهِ وَاسِعَةً فَتُهَاجِرُوا فِیهَا ۚ فَأُولَٰئِکَ مَأْوَاهُمْ جَهَنَّمُ ۖ وَسَاءَتْ مَصِیرًا* إِلَّا الْمُسْتَضْعَفِینَ مِنَ الرِّجَالِ وَالنِّسَاءِ وَالْوِلْدَانِ لَا یَسْتَطِیعُونَ حِیلَةً وَلَا یَهْتَدُونَ سَبِیلًا ).

[2] ـ توبه:71: (وَالْمُؤْمِنُونَ وَالْمُؤْمِنَاتُ بَعْضُهُمْ أَوْلِیَاءُ بَعْضٍ).

[3] ـ انفال:72: (وَإِنِ اسْتَنْصَرُوکُمْ فِی الدِّینِ فَعَلَیْکُمُ النَّصْرُ إِلَّا عَلَیٰ قَوْمٍ بَیْنَکُمْ وَبَیْنَهُمْ مِیثَاقٌ).

[4] ـ صحیح مسلم: (مثل المؤمنین فی توادهم تراحمهم وتعاطفهم مثل الجسد إذا اشتکی منه عضو تداعی له سائر الجسد بالحمی والسهر).

[5] ـ صحیح بخاری: (المؤمن للمؤمن کالبنیان یشد بعضه بعضاً وشبک بین أصابعه).

[6] ـ صحیح بخاری: (لا یؤمن أحدکم حتی یحب لأخیه ما یحب لنفسه).

[7] ـ صحیح بخاری: (المسلم أخو المسلم لا یحقره ولا یخذله ولا یسلمه بحسب امریء من الشر أن یحقر أخاه المسلم, کل المسلم علی المسلم حرام, دمه وماله وعرضه).

[8] ـ صحیح بخاری: (لا تباغضوا ولا تدابروا ولا تناجشوا ولا یبع بعضکم علی یبع بعض، وکونوا عبادالله إخواناً).

[9] ـ حجرات: 11-12: (یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا لَا یَسْخَرْ قَوْمٌ مِنْ قَوْمٍ عَسَیٰ أَنْ یَکُونُوا خَیْرًا مِنْهُمْ وَلَا نِسَاءٌ مِنْ نِسَاءٍ عَسَیٰ أَنْ یَکُنَّ خَیْرًا مِنْهُنَّ ۖ وَلَا تَلْمِزُوا أَنْفُسَکُمْ وَلَا تَنَابَزُوا بِالْأَلْقَابِ ۖ بِئْسَ الِاسْمُ الْفُسُوقُ بَعْدَ الْإِیمَانِ ۚ وَمَنْ لَمْ یَتُبْ فَأُولَٰئِکَ هُمُ الظَّالِمُونَ * یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اجْتَنِبُوا کَثِیرًا مِنَ الظَّنِّ إِنَّ بَعْضَ الظَّنِّ إِثْمٌ ۖوَلَا تَجَسَّسُوا وَلَا یَغْتَبْ بَعْضُکُمْ بَعْضًا ۚ أَیُحِبُّ أَحَدُکُمْ أَنْ یَأْکُلَ لَحْمَ أَخِیهِ مَیْتًا فَکَرِهْتُمُوهُ ۚ وَاتَّقُوا اللَّـهَ ۚ إِنَّ اللَّـهَ تَوَّابٌ رَحِیمٌ ).

[10] ـ نساء:141: (الَّذِینَ یَتَرَبَّصُونَ بِکُمْ فَإِنْ کَانَ لَکُمْ فَتْحٌ مِنَ اللَّـهِ قَالُوا أَلَمْ نَکُنْ مَعَکُمْ وَإِنْ کَانَ لِلْکَافِرِینَ نَصِیبٌ قَالُوا أَلَمْ نَسْتَحْوِذْ عَلَیْکُمْ وَنَمْنَعْکُمْ مِنَ الْمُؤْمِنِینَ).

[11]ـ مسند امام احمد: (وجبت محتبی للمتزورین فیَّ).

[12] ـ صحیح مسلم: (أن رجلا زار أخا له فی الله فأرصد الله له علی مدرجته ملکاً فسأله أین ترید؟ قال: أزور أخا لی فی الله، قال: هل لک علیه من نعمة تربها قال: لا، غیر أنی أحببته فی الله قال: فإنی رسول الله إلیک بأن الله قد أحبک کما أحببته فیه).

[13] ـ صحیح بخاری: (ألا لا یبع الرجل علی بیع أخیه ولا یخطب علی خطبته).

[14] ـ صحیح مسلم: (ولا یسم علی سومه).

[15] ـ سنن ترمذی: (لیس منا من لم یوقر کبیرنا ویرحم صغیرنا).

[16] ـ سنن ترمذی و ابی داود: (هل تنصرون وترزقون إلا بضعفائکم).

[17] ـ کهف:28: (وَاصْبِرْ نَفْسَکَ مَعَ الَّذِینَ یَدْعُونَ رَبَّهُمْ بِالْغَدَاةِ وَالْعَشِیِّ یُرِیدُونَ وَجْهَهُ ۖ وَلَا تَعْدُ عَیْنَاکَ عَنْهُمْ تُرِیدُ زِینَةَ الْحَیَاةِ الدُّنْیَا).

[18] ـ محمد:19: (وَاسْتَغْفِرْ لِذَنْبِکَ وَلِلْمُؤْمِنِینَ وَالْمُؤْمِنَاتِ).

[19] ـ حشر:10: (رَبَّنَا اغْفِرْ لَنَا وَلِإِخْوَانِنَا الَّذِینَ سَبَقُونَا بِالْإِیمَانِ).

[20] ـ ممتحنه:8: (لَا یَنْهَاکُمُ اللَّـهُ عَنِ الَّذِینَ لَمْ یُقَاتِلُوکُمْ فِی الدِّینِ وَلَمْ یُخْرِجُوکُمْ مِنْ دِیَارِکُمْ أَنْ تَبَرُّوهُمْ وَتُقْسِطُوا إِلَیْهِمْ ۚ إِنَّ اللَّـهَ یُحِبُّ الْمُقْسِطِینَ ).

[21] ـ لقمان:15: (وَإِنْ جَاهَدَاکَ عَلَیٰ أَنْ تُشْرِکَ بِی مَا لَیْسَ لَکَ بِهِ عِلْمٌ فَلَا تُطِعْهُمَا ۖوَصَاحِبْهُمَا فِی الدُّنْیَا مَعْرُوفًا ۖ وَاتَّبِعْ سَبِیلَ مَنْ أَنَابَ إِلَیَّ).

[22] ـ صحیح بخاری ومسلم.

[23] ـ مجادله:22: (لَا تَجِدُ قَوْمًا یُؤْمِنُونَ بِاللَّـهِ وَالْیَوْمِ الْآخِرِ یُوَادُّونَ مَنْ حَادَّ اللَّـهَ وَرَسُولَهُ وَلَوْ کَانُوا آبَاءَهُمْ أَوْ أَبْنَاءَهُمْ).

[24] ـ انفال:72: (إِنَّ الَّذِینَ آمَنُوا وَهَاجَرُوا وَجَاهَدُوا بِأَمْوَالِهِمْ وَأَنْفُسِهِمْ فِی سَبِیلِ اللَّـهِ وَالَّذِینَ آوَوْا وَنَصَرُوا أُولَٰئِکَ بَعْضُهُمْ أَوْلِیَاءُ بَعْضٍ).

[25] ـ انفال:73: (وَالَّذِینَ کَفَرُوا بَعْضُهُمْ أَوْلِیَاءُ بَعْضٍ ۚ إِلَّا تَفْعَلُوهُ تَکُنْ فِتْنَةٌ فِی الْأَرْضِ وَفَسَادٌ کَبِیرٌ ).