سنت رسول الله صلی الله علیه و سلم در تلاوت قرآن کریم موضوع: سنت و بدعت تاریخ انتشار: 2017-03-02 | بازدید: 1134

سنت رسول الله صلی الله علیه و سلم در تلاوت قرآن کریم

سنت رسول الله صلی الله علیه و سلم در قرآن کریم عمل کردن ایشان به قرآن، و گرفتن خلق و خوی آن و آموختن ادب از آن و دعوت مردم به سوی این کتاب عظیم بوده است. همان طور که ام المؤمنین عایشه رضی الله عنها ایشان را وصف کرده اند: (قرآن اخلاق رسول الله صلی الله علیه و سلم بود)[1]. 

و یک مسلمان واجب است که سنتش با قرآن چنین باشد. به عبارت دیگر همواره به دستورات آن عمل کنید زیرا قرآن نوری است از طرف الله سبحانه و تعالی که هر کس به آن تمسک جوید نجات می یابد و به راه راست هدایت می شود.

اما درباره ی سنت رسول الله صلی الله علیه و سلم در تلاوت قرآن امام ابن قیم رحمه الله در کتاب (زاد المعاد) صحبت کرده اند و تمام احادیث صحیح مربوط به این مسئله را جمع شرح داده است. که می توانید برای خواندن این احادیث به کتابش مراجعه کنید. و در اینجا برای اختصار فقط قسمتی از سخنان پرگوهر ایشان را ذکر خواهیم کرد.

امام ابن قیم رحمه الله می فرماید: (فصل: سنت رسول الله صلی الله علیه و سلم در تلاوت قرآن و گوش دادن به آن، و خشوع در آن، و گریه ایشان در هنگام تلاوت و شنیدن قرآن، و زیبا کردن صدایشان و... . رسول الله صلی الله علیه و سلم قرآن را با تأنّی و نیکو و بدون عجله تلاوت می کردند. بگونه ای که حروف را بصورت کامل و صحیح نطق می کردند و بعد از هر آیه توقف می کردند. و حروف مد دار را می کشیدند. مثلا کلمه ی (الرحمن) یا (الرحیم) که مد دار دارند را می کشیدند. و قبل از شروع تلاوت (اعوذ بالله من الشیطان الرجیم) یا (اللَّهُمَّ إنِّی أَعُوذُ بِکَ مِنَ الشَّیْطَانِ الرَّجِیم من هَمْزِهِ ونَفْخِهِ، ونَفثِهِ) می گفتند. همچنین دوست داشتند که قرآن را از شخص دیگری بشنود. چنانکه از عبد الله بن مسعود رضی الله عنه می خواستند تا برایشان قرآن را تلاوت کند و ایشان گوش دهند. ایشان در هنگام تلاوت دیگران با خشوع کامل به آن گوش فرا می دادند و اشک می ریختند. رسول الله صلی الله علیه و سلم در هر حالتی چه ایستاده؛ نشسته؛ خوابیده و چه با وضو و بدون وضو قرآن را قرائت می کردند مگر در حالت جنب. رسول الله صلی الله علیه و سلم قرآن را با صدای زیبا تلاوت می کردند و صوتشان را زیبا می کردند همانطور که در روز فتح آیه (إنَّا فتَحْنَا لَکَ فَتْحَاً مُبِیناً) را با صدایی زیبا و دلنشین تلاوت نمودند. چنانکه امام بخاری رحمه الله با سندش از عبد الله بن مغفل رضی الله عنه روایت کرده که رسول الله صلی الله علیه و سلم الف را تا سه حرکت (آاآ) می کشیدند. و اگر تمام این احادیث را با حدیث: (قرآن را با صدایتان زینت دهید)[2]. و (کسی که قرآن را با صوت زیبا نمی خواند از ما نیست)[3]. و (الله متعال به هیچ چیز دیگری به اندازه‌ای که به صدای رسول الله صلی الله علیه و سلم که قرآن را با آواز خوب و صدای بلند می‌ خواند، گوش نداده است)^[4].  جمع کنیم، به این نتیجه خواهیم رسید که خوش صوتی رسول الله صلی الله علیه و سلم در روز فتح اختیار ایشان بوده نه برای راندن شتر)[5].  

و همچنین امام آجری رحمه الله در کتاب (أخلاق حملة القرآن) بابی را اختصاص داده به آداب تلاوت قرآن و آن را در چند جمله چنین خلاصه کرده است: (شایسته است که در هنگام قرآن خواندن تلاوت کننده ی آن چه در شب و چه در روز وضو بگیرد، مسواک بزند، زیرا قرآم کلام الله عزوجل است و چنین عملی احترام به آن محسوب می شود. علاون بر این در هنگام تلاوت قرآن فرشتگان به شخص نزدیک می شود و اگر شخص مسواک زده باشد یکی از فرشتگان دهانش را بر دهان شخص می گذارد و هر آیه ای که تلاوت می شود را فرشته با دهانش می گیرد و اگر فرد مسواک نزده باشد از او دور می شود. بنا بر این شایسته است که اهل قرآن فرشتگان را از خود دور نکنند و آداب تلاوت را را رعایت کنند. زیرا هیچ یک از ما نیز دوست ندارد که نزد شخصی بنشیند که دهانش بوی بد می دهد.

و سزاوار است که قرآن از روی مصحف تلاوت شود به دلیل فضلی که دارد. و شایسته نیست که مصحف را بدون طهارت حمل کنیم اما اگر کسی می خواست از مصحف بخواند و طهارت نداشت توجه داشته باشد که حق ندارد نوشته های آن را لمس کند بلکه با چیزی صفحات آن را ورق زند.

و بهتر است که اگر در هنگام تلاوت وضویش باطل شد؛ دوباره وضو بگیرد و با طهارت تلاوتش را ادامه دهد البته می تواند بدون طهارت هم تلاوت کند.

و اگر در هنگام تلاوت خوابش گرفت دیگر ادامه ندهد.

و شایسته است هر گاه به آیاتی که سجده تلاوت دارد؛ رسید؛ سجده کند. و همانطور که می دانیم در قرآن پانزده موضع سجده تلاوت است و برخی گفته اند: چهارده موضع و برخی می گویند: یازده موضع. خلاصه اینکه به هر آیه ای که سجده تلاوت دارد، رسید؛ سجده کند؛ زیرا با این کار پروردگارش را راضی کرده و باعث به خشم آمدن شیطان می شود. چنان که از ابی هریره رضی الله عنه روایت شده که رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمودند: (هنگامی ‌که فرزند آدم آیات سجده را تلاوت می‌ نماید و سجده می‌ کند، شیطان به گوشه ‌ای می ‌خزد و شروع به گریه می ‌کند ومی‌ گوید: وای بر او ـ و طبق روایت ابو کریب: وای بر من ـ فرزند آدم دستور داده شد تا سجده کند. پس او سجده کرد و به بهشت می‌ رود. اما هنگامی ‌که به من دستور سجده رسید، قبول نکردم؛ پس به جهنم می‌ روم)[6].

و شایسته است که قاری قرآن اگر برایش امکان دارد رو به قبله بنشیدند و قرآن را با حزن و اندوه تلاوت کند و اگر می تواند گریه کند.

و شایسته است که به آنچه می خواند تأمل و تفکر کند و تمام حواسش را به کلام الله عزوجل جمع کند و افکار دیگر را رها کند.

شایسته است وقتی به آیه رحمت رسید از الله تعالی آن را بطلبد و اگر به آیه ی عذاب رسید به الله عزوجل از آن پناه ببرد. و اگر به آیه ای رسید که دلالت بر منزه بودن الله تعالی از آنچه که اهل کذب به او نسبت داده است؛ تسبیح الله سبحانه و تعالی را کند). سپس آثار وارده در این باره را ذکر کرده است که می توان برای اطلاع به آن مراجعه کنیم. و در آخر باب چنین می فرماید: (تمام آدابی را که ذکر کردیم  شایسته است که اهل قرآن به آن عمل کنند و از آن غافل نشوند. و زمانی که از تلاوت قرآن فارغ شدید؛ نفس خویش را بر اساس آن محاسبه کنید. پس اگر بعد از این محاسبه دریافتید که به واجبات و فرایض عمل نمودید و از محارم دوری کردید؛ در این هنگام شکر الله تعالی را کنید به خاطر این توفقی که به شما داده است.

و اگر دیدید که در انجام فرایض و دوری از محارم کوتاهی کرده اید پس استغفار و توبه کنید و از الله عزوجل بخواهید که حال شما را تغییر دهد و به حال اهل قرآن منتقل کند).

منبع: islamqa.info با اندکی تصرف.

مترجم: ام محمد