بسم الله الرحمن الرحیم
رهایی از غیبت
مشکل غیبت این است که بیشتر مردم حتی افراد خاصی همچمون متدینین نیز بدون آنکه متوجه شوند دچارش می شوند. خطر غیبت این است که باعث از بین رفتن نیکی های بنده و ضعف دین و خرابی آخرتش می شود.
غیبت چیست؟
رسول الله صلی الله علیه وسلم غیبت را به این صورت تعریف نمودند زمانی که از اصحاب شان پرسیدند: آیا می دانید غیبت چیست؟ گفتند: الله و رسولش داناتر اند. فرمودند: غیبت یعنی: ذکر کردن چیزی از برادرت که آن را نمی پسندد. گفته شد: اگر آن چیزی که می گویم واقعا در برادرم وجود داشته باشد چه؟ فرمودند: اگر آنچه را که می گویی واقعا در او باشد پس غیبتش را کرده ای و اگر آنچه را که می گویی در او نباشد پس تهمت زده ای[1].
حکم غیبت:
علما بر این اجماع دارند که غیبت از گناهان کبیره به شمار می آید که باعث وجوب توبه ی فوری می شود. الله تبارک و تعالی می فرماید: {و غیبت یکدیگر را نکنید. آیا هیچ یک از شما دوست دارد گوشت برادر مرده اش را بخورد؟ پس به یقین آن را ناپسند می دارید}[2].
رسول الله صلی الله علیه وسلم نیز فرموده اند: ای کسانی که به زبان ایمان آورده اند و ایمان وارد قلب شان نشده است؛ غیبت مسلمانان را نکنید و در صدد آشکار کردن زشتی ها و بدی های شان نباشید؛ زیرا هرکس در صدد آشکار کردن زشتی های شان باشد، الله در صدد آشکار کردن بدی های خودش می گردد و او را در خانه اش رسوا می کند"[3].
همچنین ایشان صلی الله علیه وسلم فرمودند: آیا می دانید ورشکست کیست؟ گفتند: در میان ما ورشکست کسی است که نه درهمی دارد و نه کالایی. فرمودند: همانا ورشکست در امت من کسی است که روز قیامت با نماز، زکات و صیام حاضر می شود درحالی که به یکی ناسزا گفته و به دیگری تهمت زده، مال یکی را خورده و خون دیگری را ریخته است و یکی را هم کتک زده است. پس در اینجا از به این و آن از حسناتش داده می شود و زمانی که حسناتش قبل از قضای دِینش تمام شود از گناهان آنان می گیرند و بر او می گذارند سپس به آتشش می اندازند[4].
حسن بصری رحمه الله می فرماید: به الله سوگند که غیبت کردن در نابودی دین شخص، سریع تر از خوره در نابودی جسد است[5].
و همچنین گفته است: ای فرزند آدم! تو به حقیقت ایمان، دست نمی یابی تا زمانی که مردم را به خاطر نقص و عیبی که در خودت هم هست رسوا نکنی و به اصلاح عیب خودت نپردازی. محبوب ترین بندگان در نزد الله کسانی اند که این گونه باشد[6].
روایت شده که مردی به حسن بصری رحمه الله گفت: فلانی غیبتت را کرده است. حسن بصری ظرفی از خرما برای آن شخص فرستاد و فرمود: به من خبر رسیده که تو از نیکی هایت به من داده ای پس خواستم به تو پاداشی بدهم؛ اما مرا ببخش که نمی توانم به طور تمام و کمال، پاداشت را ادا کنم[7].
برخی از سلف گفته اند: اگر قرار باشد غیبت کسی را کنم، باید غیبت پدر و مادرم را کنم؛ زیرا آن دو نسبت به حسناتم اولی ترند[8].
عمر رضی الله عنه می فرمود: الله را یاد کنید که همانا آن شفاست و درباره ی مردم سخن نگویید؛ زیرا آن بیماری است[9].
کفاره ی غیبت:
توبه کردن از این گناه و پشیمانی از فعل آن و عزم بر عدم بازگشت به سوی آن. چون غیبت متعلق به بندگان است پس اگر برایش ممکن بود باید نزد شخصی که غیبتش را کرده برود و از او حلالیت بخواهد و بگوید: ای برادر! مرا ببخش. یا اینکه در مجلسی عام بگوید: ای برادران! مرا ببخشید و از شخصی که غیبتش را کرده به نیکی یاد کند همان طور که او را به بدی یاد می کرد و برایش طلب آمرزش و استغفار کند.
و شما ای برادر مسلمان! اگر به تو خبر رسید که فلانی غیبتت را کرده پس او را ببخش؛ همان طور که الله جل وعلا می فرماید: {عفو را پیشه کن و به نیکی فرمان ده و از جاهلان روی گردان}[10].
اگر کسی شنیدی که شخصی از برادرت به بدی یاد می کند:
- به رویش لبخند نزن و به حرف هایش گوش نده.
- او را به تقوای الهی توصیه کرده و امر به معروف و نهی از منکر کن و از مجلس او بیرون بیا.
این سخن رسول الله صلی الله علیه وسلم را به یاد داشته باش: "همانا اگر مردم ظالمی را ببینند و مانع او نشوند، نزدیک است که الله تمام آن ها را مورد مجازاتش قرار دهد"[11].
همچنین می فرمایند: "هرکس آبروی برادرش را حفظ کند، الله در روز قیامت، آبرویش را حفظ می نماید"[12].
چگونه انسان با نفسش مبارزه کند تا از غیبت نجات یابد؟
- مشغول عیب های خودت باش.
- یادت باشد تمام اعمال و کارهایت به وسیله ی دو فرشته نوشته می شود. سفیان رحمه الله می فرماید: اگر همراه شما کسی باشد که سخنان تان را به حاکم برساند، آیا چیز بدی را ذکر می کردید؟ {حال آنکه بر شما، محافظانی گمارده شده اند (10) کاتبانی بزرگوار (11) می دانند که شما چه می کنید}[13].
- خوف و بیم از الله تبارک و تعالی.
- موجودی حسابت را برای روز قیامت نگهدار.
ترجمه شده همراه با تصرف
ام احمد
http://www.alukah.net
[1] أتدرون ما الغیبة؟ قالوا: الله ورسوله أعلم، قال: الغیبة: ذِکرک أخاک بما یکره. قیل: أفرأیت إن کان فی أخی ما أقول: قال: إن کان فیه ما تقول فقد اغتبته، وإن لم یکن فیه ما تقول، فقد بَهته. روایت مسلم
[2] {وَلَا یَغْتَبْ بَعْضُکُمْ بَعْضًا ۚ أَیُحِبُّ أَحَدُکُمْ أَنْ یَأْکُلَ لَحْمَ أَخِیهِ مَیْتًا فَکَرِهْتُمُوهُ} حجرات:12
[3] "یا معشر من آمن بلسانه ولم یدخل الإیمان قلبه، لا تغتابوا المسلمین، ولا تتبعوا عوراتهم، فإنه من اتبع عوراتهم یتبع الله عورته، ومن یتبع الله عورته یفضحه فی بیته" روایت ابوداود، احمد، ابویعلی، بیهقی. ابوداود در مورد حدیث سکوت نموده و عراقی اسنادش را در "تخریج الإحیاء" خوب می داند. هیثمی در "مجمع الزوائد" گفته است: راویانش ثقه هستند. آلبانی گفته است: حسن صحیح است.
[4] قال صلی الله علیه وسلم: (أتدرون من المفلس؟) قالوا: المفلس فینا من لا درهم له ولا متاع، قال: (إن المفلس من أمتی من یأتی یوم القیامة بصلاة وصیام وزکاة، ویأتی وقد شتم هذا وقذف هذا، وأکل مال هذا، وسفک دم هذا، وضرب هذا، فیُعطی هذا من حسناته وهذا من حسناته، فإن فَنِیت حسناته قبل أن یُقضَی ما علیه، أُخِذ من خطایاهم، فطُرِحت علیه، ثم طُرِح فی النار). روایت مسلم
[5] الزواجر عن اقتراف الکبائر؛ تألیف هیثمی: 2/239
[6] منبع سابق.
[7] إحیاء علوم الدین: 3/153
[8] الأذکار؛ تألیف نووی: ص/340
[9] الزواجر: 2/239
[10] {خُذِ الْعَفْوَ وَأْمُرْ بِالْعُرْفِ وَأَعْرِضْ عَنِ الْجَاهِلِینَ} اعراف:199
[11] "إِنَّ النَّاسَ إِذَا رَأَوْا الظَّالِمَ فَلَمْ یَأْخُذُوا عَلَی یَدَیْهِ أَوْشَکَ أَنْ یَعُمَّهُمُ اللَّهُ بِعِقَابٍ مِنْهُ" روایت ابوداود و ترمذی. ترمذی گفته است: این حدیث حسن صحیح است. آلبانی آن را صحیح دانسته است.
[12] "من ردَّ عن عرض أخیه، رَدَّ الله عن وجهه النار یوم القیامة" روایت احمد و ترمذی. ترمذی گفته است: این حدیث حسن است. آلبانی آن را صحیح می داند.
منبع: نوار اسلام