روزه گرفتن تاسوعا و عاشورا
موضوع: روزه و رمضان
تاریخ انتشار: 2017-09-28 | بازدید: 907
بسم الله الرحمن الرحیم
روزه گرفتن تاسوعا و عاشورا
روزه‌ی عاشورا گناهان سال گذشته را پاک می‌کند، به دلیل سخن رسول الله صلی الله علیه وسلم که می‌فرماید: "از الله چنین گمان دارم که روزه‌ی عرفه گناهان سال پیش از آن و سال بعدش را پاک می‌کند، و از الله چنین گمان دارم که روزه‌ی روز عاشورا گناهان سال پیش از آن را پاک می‌کند"[1]. این فضل الله است که در مقابل روزه‌ی یک روز گناهان یک سال کامل را پاک می‌کند و فضل خداوند بس بزرگ است.
رسول الله صلی الله علیه وسلم نیز به سبب جایگاه این روز، منتظر روزه‌ی عاشورا می‌ماندند و به آن اهمیت می‌دادند. از ابن عباس رضی الله عنهما می‌گوید: "ندیدم که رسول الله صلی الله علیه وسلم به روزه‌ای آنقدر اهمیت دهند و آن را بر دیگر ایام برتری دهند مگر روزه‌ی روز عاشورا و این ماه، یعنی ماه رمضان"[2].
اما سبب روزه‌ی گرفتن رسول الله صلی الله علیه وسلم در روز عاشورا و تشویق مردم به روزه‌ی آن، چیزی است که بخاری از ابن عباس رضی الله عنهما روایت کرده که گفت: "رسول الله صلی الله علیه وسلم به مدینه آمدند و دیدند که یهودیان روز عاشورا را روزه می‌گیرند، پس فرمودند: «این چیست؟» گفتند: این روز نیکی است؛ در این روز الله بنی اسرائیل را از دشمنشان نجات داد، پس موسی آن را روزه گرفت. ایشان فرمودند: «من از شما به موسی شایسته ترم» پس آن را روزه گرفتند و دستور دادند که روزه بگیرند"[3].
این قسمت از روایت که "این روزِ نیکی است" در روایت مسلم به این صورت آمده که: "این روز بزرگی است و الله در آن موسی و قومش را نجات داد و فرعون و قومش را غرق ساخت"[4].
این جا که می‌گوید: "پس موسی آن را روزه گرفت" در روایت مسلم علاوه بر آن آمده است: "برای شکر الله متعال؛ پس ما نیز آن را روزه می‌گیریم"[5].
و در روایتی نزد بخاری آمده: "ما آن را برای بزرگداشت روزه می‌گیریم"[6].
و آنجا که می‌گوید: "دستور دادند آن را روزه بگیرند" در روایتی دیگر نزد بخاری آمده است: "پس به یارانش فرمودند: شما از آنان به موسی شایسته‌ترید، پس آن را روزه بگیرید"[7].
اما منظور از پاک شدن گناهان به سبب روزه‌ی عاشورا، گناهان صغیره است و گناهان کبیره نیاز به توبه‌ای خاص دارند.
نووی رحمه الله می‌گوید:
روزه‌ی روز عرفه همه‌ی گناهان صغیره را پاک می‌کند. بنابراین معنای کاملش چنین است که همه‌ی گناهان را به جز گناهان کبیره مورد آمرزش قرار می‌دهد.
وی سپس می‌گوید: "روزه‌ی روز عرفه کفاره‌ی دو سال است، و روزه‌ی روز عاشورا کفاره‌ی یک سال، و اگر آمین او [در هنگام دعا] با آمین ملائکه همراه شود همه‌ی گناهان گذشته‌اش آمرزیده خواهد شد... هر یک از مواردی که ذکر شد برای تکفیر گناهان مناسب است، پس اگر گناه صغیره‌ای وجود داشت آن را پاک می‌کند، اگر گناه صغیره یا کبیره‌ای نبود به جایش برای او پاداش نوشته شده و بر درجاتش افزوده می‌شود... و اگر گناه کبیره یا کبائری با آن مصادف شد و صغیره‌ای نبود، امیدواریم از گناهان کبیره کم کند"[8].
شیخ الاسلام ابن تیمیه رحمه الله گوید: "پاک شدن گناهان توسط وضو و نماز و روزه‌ی رمضان و عرفه و عاشورا فقط مربوط به گناهان صغیره است"[9].
اما روزه ی تاسوعا:
عبدالله بن عباس رضی الله عنهما روایت کرده است، "هنگامی که رسول الله صلی الله علیه وسلم روز عاشورا را روزه گرفتند و به روزه‌ی آن امر نمودند، مردم گفتند: ای رسول الله! این روزی است که یهودیان و نصرانیان آن را بزرگ می‌دارند. رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: «پس هرگاه سال آینده بیاید ان شاءالله روز نهم را روزه خواهیم بود» ابن عباس رضی الله عنهما می‌گوید: سال آینده نیامد مگر آنکه رسول الله صلی الله علیه وسلم از دنیا رفتند"[10].
شافعی و اصحاب وی و احمد و اسحاق و دیگران رحمهم الله می گویند: مستحب است که روز نهم و دهم را با هم روزه گرفت، زیرا رسول الله صلی الله علیه وسلم روز دهم را روزه گرفتند و نیت کردند که نهم را نیز روزه شوند.
بنابراین مراتب روزه‌ی عاشورا چنین است که پایین‌ترین آن روزه گرفتن تنها روز عاشوراست و بالاتر از آن روزه گرفتن روز نهم – تاسوعا – همراه آن است و هرچه در محرم بیشتر روزه گرفته شود بهتر است.
اگر بپرسی حکمت از روزه گرفتن روز نهم محرم به همراه دهم چیست؟ خواهیم گفت:
نووی رحمه الله می‌گوید: "علما از جمله اصحاب [مذهب] ما و دیگران درباره‌ی حکمت از روزه گرفتن تاسوعا چند وجه آورده‌اند:
(نخست) منظور از این کار مخالفت با یهودیان است که تنها دهم را روزه می‌گرفتند، و این از ابن عباس روایت شده است.
دوم: هدف از آن وصل شدن روزه‌ی عاشورا با یک روزه‌ی دیگر است، همانطور که از روزه گرفتن جمعه به تنهایی نهی نمودند.
سوم: احتیاط در مورد روزه‌ی دهم از ترس آنکه هلال ناقص باشد و اشتباه رخ دهد و روز نهم در عدد همان دهم در حقیقت باشد".
قوی‌ترین وجه در این میان، مخالفت با اهل کتاب است. شیخ الاسلام ابن تیمیه رحمه الله می‌گوید: "رسول الله صلی الله علیه وسلم در احادیث بسیاری از مشابهت با اهل کتاب نهی نموده اند، مانند سخنشان درباره‌ی روزه‌ی عاشورا که می‌فرمایند: «اگر تا سال آینده زنده باشم حتما نهم را نیز روزه خواهم گرفت»"[11].
و ابن حجر رحمه الله در توضیح همین حدیث می‌گوید:
"تصمیمی که مبنی بر روزه‌ی نهم گرفتند احتمال دارد معنایش این باشد که به این روز اکتفا نکند بلکه آن را به روز دهم بیفزاید، که یا از روی احتیاط است و یا از روی مخالفت با یهودیان و نصرانیان که این راجح‌تر [و صحیح‌تر] است و برخی از روایات مسلم همین را می‌رساند"[12].
برگرفته از سایت: https://islamqa.info با تصرف
گردآورنده: ام احمد
[1] "صِیَامُ یَوْمِ عَرَفَةَ أَحْتَسِبُ عَلَی اللَّهِ أَنْ یُکَفِّرَ السَّنَةَ الَّتِی قَبْلَهُ وَالسَّنَةَ الَّتِی بَعْدَهُ وَصِیَامُ یَوْمِ عَاشُورَاءَ أَحْتَسِبُ عَلَی اللَّهِ أَنْ یُکَفِّرَ السَّنَةَ الَّتِی قَبْلَهُ" روایت مسلم (1162)
[2] "عَنْ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُمَا قَالَ: مَا رَأَیْتُ النَّبِیَّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ یَتَحَرَّی صِیَامَ یَوْمٍ فَضَّلَهُ عَلَی غَیْرِهِ إِلا هَذَا الْیَوْمَ یَوْمَ عَاشُورَاءَ وَهَذَا الشَّهْرَ یَعْنِی شَهْرَ رَمَضَانَ" روایت بخاری (1867)
[3] "عَنْ ابْنِ عَبَّاسٍ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُمَا قَالَ قَدِمَ النَّبِیُّ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ الْمَدِینَةَ فَرَأَی الْیَهُودَ تَصُومُ یَوْمَ عَاشُورَاءَ فَقَالَ مَا هَذَا؟ قَالُوا: هَذَا یَوْمٌ صَالِحٌ، هَذَا یَوْمٌ نَجَّی اللَّهُ بَنِی إِسْرَائِیلَ مِنْ عَدُوِّهِمْ فَصَامَهُ مُوسَی، قَالَ فَأَنَا أَحَقُّ بِمُوسَی مِنْکُمْ فَصَامَهُ وَأَمَرَ بِصِیَامِهِ" روایت بخاری (1865)
[4] "هذا یوم عظیم أنجی الله فیه موسی وقومه وغرّق فرعون وقومه" روایت مسلم.
[5] "شکراً لله تعالی فنحن نصومه" روایت مسلم.
[6] "ونحن نصومه تعظیما له" روایت بخاری.
[7] "فقال لأصحابه أنتم أحق بموسی منهم فصوموا" روایت بخاری.
[8] المجموع شرح المهذب: جلد 6
[9] الفتاوی الکبری: جلد 5
[10] "روی عَبْدَ اللَّهِ بْنَ عَبَّاسٍ رَضِیَ اللَّهُ عَنْهُمَا قال: حِینَ صَامَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ یَوْمَ عَاشُورَاءَ وَأَمَرَ بِصِیَامِهِ قَالُوا: یَا رَسُولَ اللَّهِ إِنَّهُ یَوْمٌ تُعَظِّمُهُ الْیَهُودُ وَالنَّصَارَی فَقَالَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ: فَإِذَا کَانَ الْعَامُ الْمُقْبِلُ إِنْ شَاءَ اللَّهُ صُمْنَا الْیَوْمَ التَّاسِعَز قَالَ: فَلَمْ یَأْتِ الْعَامُ الْمُقْبِلُ حَتَّی تُوُفِّیَ رَسُولُ اللَّهِ صَلَّی اللَّهُ عَلَیْهِ وَسَلَّمَ" روایت مسلم (1916)
[11] الفتاوی الکبری: جلد 6
[12] فتح الباری: 4/245
منبع: https://islamqa.info
