فضیلت تکبیرة الاحرام آغازین نماز جماعت موضوع: نماز تاریخ انتشار: 2013-06-21 | بازدید: 1562

فضیلت تکبیرة الاحرام آغازین نماز جماعت

از جمله امور مستحب و سنت؛ حاضر شدن در نماز جماعت هنگام تکبیرة الاحرام امام است، و در مورد فضیلت دریافتن امام در آن وقت آثار و نصوصی وارد شده است از جمله روایتی که امام ترمذی از انس بن مالک رضی الله عنه آورده که گفت: رسول خدا صلی الله علیه وسلم فرمود: «مَنْ صَلَّی لِلَّهِ أَرْبَعِینَ یَوْمًا فِی جَمَاعَةٍ یُدْرِکُ التَّکْبِیرَةَ الْأُولَی ، کُتِبَتْ لَهُ بَرَاءَتَانِ : بَرَاءَةٌ مِنْ النَّارِ ، وَبَرَاءَةٌ مِنْ النِّفَاقِ» ترمذی (241)

یعنی: «هرکس چهل روز نمازش را در جماعت با تکبیره الإحرام بخواند، برایش دو برائت نوشته می‌شود: نجات از آتش جهنم و برائت از نفاق».

این حدیث بصورت موقوف از انس بن مالک رضی الله عنه روایت شده و البته برخی گفته اند که این حدیث مرفوع است ولی امام ترمذی و دارقطنی گفته اند که موقوف بودن حدیث راجح است، و علامه البانی حدیث را حسن و مرفوع دانسته است. والله اعلم

اما جدای از این موضوع که آیا حدیث مرفوع است یا موقوف، می توان گفت که حدیث حکما مرفوع است؛ زیرا ممکن نیست چنین حکمی را انس رضی الله عنه از روی اجتهاد داده باشد بعبارتی حدیث مذکور از اجتهادات انس بن مالک رضی الله عنه نمی باشد، بلکه ظاهر حدیث چنین است که بایستی انس رضی الله عنه آنرا از پیامبر صلی الله علیه وسلم یاد گرفته باشد. البته علاوه بر این حدیث، احادیث دیگری بصورت مرفوع در فضل تکبیرة الاحرام وارد شده است اما خالی از عوامل ضعف نیستند. نگاه کنید به "مجمع الزوائد" (2/123) ، "التلخیص الحبیر" (2 /27).

اما آثاری که از سلف در مورد فضل رسیدن به تکبیرة الاحرام امام در جماعت وارد شده بسیار می باشند، از جمله:

1- اثری از مجاهد که گفت: شنیدم مردی از اصحاب پیامبر صلی الله علیه وسلم – و او کسی بود که در غزوه ی بدر شرکت داشت- به پسرش می گفت: آیا به نماز جماعت ما رسیدی؟

فرزندش گفت: آری.

مرد گفت: به تکبیرة الاحرام آغازین هم رسیدی؟

پسر گفت: خیر.

پدرش گفت: اگر آنرا از دست نمی دادی، براستی که از صد شتر سیاه چشم برایت بهتر بود."مصنف عبد الرزاق" (2021).

2- سعید بن مسیب رحمه الله از کبار تابعین گفت: به مدت پنجاه سال تکبیرة الاحرام آغازین جماعت را از دست ندادم. "حلیة الأولیاء" (2 /163) .

3- وکیع (استاد شافعی) گفت: اعمش^[1] نزدیک به هفتاد سال تکبیرة الاحرام اول (نماز جماعت) را از دست نداد، و من نزدیک به دوسال کمتر از او بودم و ندیدم که او رکعتی را از دست داده باشد. "مسند ابن الجعد" (755) .

4- و از إبراهیم نخعی^[2] روایت است که گفت: هرگاه کسی را دیدی که نسبت به دریافتن تکبیرة الاحرام آغاز جماعت سستی می کند، دستت را از او بشور (یعنی خیری در او نیست). "حلیة الأولیاء" (4 /215) .

5- یحیی بن معین گفت: شنیدم که وکیع می گفت: کسی که تکبیرة الاحرام اول را درنیابد پس انتظار خیر آنرا نداشته باشد"شعب الإیمان" للبیهقی (2652) .

ابن حجر رحمه الله گوید: " آثار منقول زیادی از سلف در مورد فضیلت دریافتن تکبیرة الاحرام وارد است"."التلخیص الحبیر" (2 /131) .

بنابراین باید نسبت به رسیدن تکبیرة الحرام آغازین امام در نماز جماعت حریص بود.

چگونه ماموم فضیلت تکبیرة الاحرام را درمی یابد؟

علما در مورد آن چندین قول دارند:

اول: ماموم با حضورش در وقت گفتن تکبیرة الاحرام امام، فضیلت آنرا دریافته است و باید تکبیر ماموم بدون تاخیر بعد از تکبیر امام باشد.

دوم: ماموم فضیلت آنرا تا زمانیکه هنوز امام شروع به فاتحه نکرده دریافته است.

سوم: هرگاه ماموم قبل از اینکه امام قرائت فاتحه را بپایان برساند به وی برسد، او فضیلت تکبیرة الاحرام را دریافته است. و این قول وکیع است چنانکه هنگامی که از او در مورد حدود تکبیرة الاولی می پرسند او جواب می دهد: "تا زمانیکه هنوز امام قرائت فاتحه را تمام نکرده است"."طبقات المحدثین" للأصبهانی (3/219) .

چهارم: هرگاه ماموم در هنگام قیام رکعت اول به امام برسد، او فضیلت تکبیرة الحرام را دریافته است زیرا محل و وقت تکبیرة الاحرام، قیام رکعت اول است.

پنجم: ماموم فضیلت تکبیرة الاحرام را تا رکوع رکعت اول امام مادامیکه به آن برسد دریافته است. و این مذهب حنفیه است.

نگاه کنید به:"رد المحتار"(4/131)، " الفتاوی الهندیة "(3 /11)، " المجموع "(4/ 206).

بنظر می رسد که قول اول صحیح تر باشد و آن قول جمهور علما از جمله شافعیه و حنابله نیز می باشد.

امام نووی می گوید: "مستحب است که ماموم بر رسیدن به تکبیرة الاحرام آغازین امام محافظت و تداوم داشته باشد، و چندین قول در مورد وقت دریافتن آن وارد شد است که صحیح ترین آنها آنست که ماموم شاهد و شنونده ی تکبیرة الاحرام امام در آغاز نماز باشد و او نیز بعد از وی تکبیر بگوید، چنانکه بعد از آنزمان برسد دیگر فضیلت آنرا از دست داده است..." . "روضة الطالبین وعمدة المفتین" (1 /446).

و امام ابن رجب گوید: "ابراهیم بن حارث از امام احمد ذکر کرده؛ کسی که در لحظه ی تکبیرة الاحرام امام همراه او نباشد پس او فضیلت آنرا درنیافته است".

و باز می گوید: " وکیع گفته است: کسی که با امام خود آمین (بعد از فاتحه) را دریابد، پس او فضیلت تکبیرة الاحرام با امام را دریافته است. ولی امام احمد این گفته را رد کرده و می گوید: فضیلت تکبیرة الاحرام جز با رسیدن به تکبیرة الاحرام امام حاصل نمی شود."

و ابن مفلح رحمه الله می گوید: "جماعتی گفته اند: فضیلت تکبیرة الاحرام اول جز با حضور در لحظه ی گفتن تکبیر امام حاصل نمی شود.". "الفروع" لابن مفلح (1/521) .

و حجاوی گفته: رسیدن به تکبیرة الاحرام امام فضیلت است، و این امر با حضور ماموم در هنگام تکبیر امام و  گفتن تکبیر توسط او بعد از تکبیر امام حاصل می شود."

و شیخ ابن عثیمین می گوید: "سنت آنست که هرگاه امام تکبیر گفت تو نیز بعد از وی تکبیر بگویی تا فضیلت تکبیرة الاحرام را بدست آوری، چنانکه از پیامبر صلی الله علیه وسلم ثابت شده که فرمود:«إذا کبر فکبروا» یعنی: هرگاه امام تکبیر گفت پس شما نیز تکبیر بگویید، حرف (فاء) در "فکبروا" بر ترتیب و تعقیب دلالت دارد، یعنی از لحظه ای که امام تکبیر می گوید و صوت او با (راء) در (الله اکبر) قطع می شود، تو نیز تکبیر بگو و نباید در آن لحظه به چیز دیگری مشغول باشی؛ نه دعا و نه سخن گفتن با پهلوی خود، زیرا اشتغال به این موارد در آن لحظه باعث خواهد شد تا فضیلت تکبیرة الاحرام را از دست بدهی"."لقاء الباب المفتوح" (2/192).

و شیخ صالح فوزان می گوید: "فضیلت تکبیرة الاحرام جز با حضور ماموم در هنگام تکبیر امام حاصل نمی شود.". "الملخص الفقهی" (1/140)

والله أعلم .

منبع: الاسلام – سؤال و جواب

ترجمه: عبداللطیف

سایت نوار اسلام

IslamTape.Com