آیا خطبه شقشقیه حقیقت دارد؟ موضوع: ردود و شبهات تاریخ انتشار: 2013-07-20 | بازدید: 1019

آیا خطبه شقشقیه حقیقت دارد؟ چه چیزی را اثبات میکند؟ دلیل رد خطبه چیست؟ 

الحمدلله،

بسیار دیده شده که اهل تشیع به خطبه شقشقیه استناد کرده اند و این خطبه را دلیلی بر نارضایتی علی بن ابی طالب رضی الله تعالی عنه از ابی بکر وعمر وعثمان رضی الله عنهم می دانند.

شیخ الصدوق در کتاب علل الشرائع - ‏ج 1 ص 150 خطبه را ذکر می کند از ابتدای آن که معروف است (والله که فرزند ابی القحافه خلافت را از من ربود در حالی که میدانست من از او سزاوار ترم الی آخر خطبه ....)!!

خطبه شقشقیه کلام امام علی ابن ابیطالب رضی الله عنه نمی‏باشد بلکه به ایشان نسبت داده است. یکی از دلایل این ادعا وجود اشکال در سند آن روایت است.

رجال این روایت بدین شرح است (حدثنا محمد بن علی ماجیلویه ، عن عمه محمد بن ابی القاسم ، عن احمد ابن أبی عبد الله البرقی ، عن ابیه عن ابن ابی عمیر، عن أبان بن عثمان ، عن أبان ابن تغلب عن عکرمة، عن ابن عباس )

قاعده چنین است که مادامیکه سند یک روایت ایراد داشته باشد ، در اینصورت از نسبت دادن متن روایت به شخصیکه روایت به او برمی گردد باید شک نمود:

محمد بن علی ماجیلویه هیچ یک از کتب رجالی شیعه او را توثیق نکرده اند الا اینکه شیخ صدوق از او رضایت داشته وهمانطور که خوئی می گوید رضایت دلیلی بر توثیق شخص نیست همانطور که در مقدمه کتاب خود معجم رجال الحدیث ذکر کرده واکثر روایاتی که به این شکل هستند را تضعیف کرده.

نفر بعدی احمد ابن أبی عبد الله البرقی آقای نجاشی در رجال خود در مورد مورد این شخص می گوید ضعیف الحدیث .رقم 335.

همچنین در روایت شقشقیه شخصی خوارجی بنام عکرمه است که علمای شیعه و سنی وی را ضعیف می دانند:

{او (عکرمه) غلام «ابن عباس» و از خوارج بوده و در شمار ضعفاست، «مالک بن انس» به احادیث او اعتناء نمی‌کرد و به سایرین توصیه می‌کرد: احادیث او را نپذیرند، «احمد ابن حنبل او را مضطرب الحدیث شمرده و «سعید بن مسیب» و «یحیی بن سعید انصاری» او را دروغ‌گو دانسته اند، وی به دروغ‌گویی مشهور بود و پس از مرگ «ابن عباس» بر او دروغ می‌بست تا جایی که در خیانت و دروغ‌سازی ضرب المثل شد، وی به قدری بدنام بود که چون در مدینه مرد هیچ‌یک از مردم جنازه‌ی او را تشییع نکردند}. منبع: «کتاب " تهذیب الکمال فی أسماء الرجال" امام جمال الدین ابی یوسف المزی؛ جلد بیستم؛ شماره [4009] ع عکرمة القرشی الهاشمی أبو عبد الله المدنی».

از میان علمای شیعه «شیخ کلینی» در کتاب "اصول کافی" او را از فرقه خوارج شمرده است چنانکه او ضمن حدیثی آورده است: «هذا عکرمة فی الموت وکان یری رأی الخوارج = این عکرمه بر عقیدة خوارج بوده و بر همین عقیده مرد».

و «علامه‌ی حلی» در کتاب " خلاصة الرجال" در قسمت دوم کتاب که مختص ضعفا است در باره وی گفته است: "إنه لیس علی طریقتنا ولا من أصحابنا ولم یرد فیه توثیق" = "او بر مذهب ما و اصحاب ما نیست، و توثیق نشده است". 

 و «سید بن طاووس» او را از ضعفا دانسته و «مامقانی» نیز او را منحرف دانسته است.

خود ممقانی چنین نتیجه گیری می کند که «علی کل حال فکون  عکرمة مولی ابن عباس منحرفاً لا یحتاج إلی برهان کما نبَّه علی ذلک السید ابن طاووس = "به هر حال منحرف بودن عکرمه مولی ابن عباس چنانکه سید ابن طاووس توجه داده است نیازمند برهان نیست..!! ». (تنقیح المقال فی أحوال الرجال، ج 2 ص 256).

در مورد ضعف سند این روایت (شقشقیه) به مقاله " استناد شیعه به خطبه شقشقیه" از سایت اسلام تکس مراجعه کنید.

البته متن آن روایت نیز دارای تناقض با روایات نهج البلاغه است . با وجود اینکه در نهج البلاغه می بینیم که علی رضی الله عنه از خلفای قبل خود تمجید می کند و یا از تزکیه نفس سخن می گوید ولی در متن روایت شقشقیه خلاف آن موارد را مشاهده می کینم و این خود دلیل بر ساختگی بودن دارد:

«لقد تقصمها فلان وإنه لیعلم أن محلی منها، محل القطب من الرحی ینحدر عنی السیل ولا یرقی إلی الطیر»: فلان پیراهن خلافت پوشید در حالی که می‌داند جایگاه من از خلافت همچون جایگاه قطب (مرکز) آسیاب است، زیرا سیل علم و حکمت از دامن کوه وجودم سرازیر است و پرنده‌ی وهم به قله‌ی دانش من نمی‌رسد»!!

حاشا که علی ابن ابیطالب رضی الله عنه؛ که در نامه‌ی 28 نهج البلاغه می‌‌فرماید: «نهی الله عن تزکیة المرء نفسه»: «خداوند از خودستایی نهی فرموده» این چنین از خود تمجید نماید!!! اما در همین خطبه نیز خود را کوه علم و حکمت و قله‌ی بلند فضل و دانش می‌‌داند، لذا خود را به امامت أمت لایق تر می‌‌داند و سخنی از نص نمی‌آورد.

برای توضیحات بیشتر در مورد متن روایت شقشقیه به مقاله " خطبه شقشقیه از همه جهت دروغ است!" از سایت اسلام تکس مراجعه کنید.

والله اعلم

وصلی الله وسلم علی محمد و علی آله و اتباعه الی یوم الدین

سایت جامع فتاوای اهل سنت و جماعت

IslamPP.Com