درباره حدیث : « خداوندا مرا مسکین زنده بدار ». موضوع: حدیث نبوی تاریخ انتشار: 2013-08-03 | بازدید: 2045

معنای این دعای پیامبر صلی الله علیه وسلم چیست : (اللهم أحینی مسکینا) (خداوندا مرا مسکین زنده بدار)؟

الحمدلله،

این حدیث را ترمذی از انس رضی الله عنه روایت کرده که پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمود : «اللَّهُمَّ أَحْیِنِی مِسْکِینًا وَأَمِتْنِی مِسْکِینًا وَاحْشُرْنِی فِی زُمْرَةِ الْمَسَاکِینِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ» ترمذی (2352).

یعنی : «بار الها! مرا مسکین زنده بدار، و مسکین بمیران، و در روز قیامت در زمره مساکین محشور بفرما».

خود ترمذی درباره حدیث گفت : حدیث غریب است، و ابن ماجه با شماره (4126) از ابوسعید خدری رضی الله عنه روایت کرده است.

اما بسیاری از اهل علم حدیث را ضعیف دانسته اند، و بر فرض صحت؛ منظور از مسکین در اینجا تواضع و فروتنی است، نه کمی مال .

امام ابن کثیر گفته : «اما حدیثی که ابن ماجه از ابو سعید روایت کرده که پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمود : «خداوندا مرا مسکین زنده بدار.. تا آخر حدیث» ضعیف است، و از نظر سندی ثابت نمی شود، زیرا شخصی بنام "یزید بن سنان ابو فروه رهاوی" در سند آن هست که او بسیار ضعیف الحدیث است، والله اعلم

و ترمذی این حدیث را با سند دیگری از انس رضی الله عنه روایت کرده، .. سپس گفته : حدیث غریب است. من (ابن کثیر) می گویم : در اسناد این هم ضعف است، و در متن آن نیز والله اعلم» "البدایة والنهایة" (6/75).

و حافظ ابن حجر بعد از ذکر این حدیث می گوید : «ترمذی روایت کرده و آنرا غریب دانسته است، و اسناد آن ضعیف است. و در همین باب ابن ماجه از ابوسعید روایت کرده، در اسناد آن هم ضعف است، البته طریق دیگری دارد در المستدرک از حدیث عطاء از ابوسعید، و بیهقی از حدیث عباده بن صامت رضی الله عنه روایت کرده است». "التلخیص" (3/109).

و از شیخ الاسلام ابن تیمیه درباره این حدیث سوال شد، در پاسخ گفتند : «این حدیث روایت شده ولی ضعیف است و ثابت شده نیست، و معنای آن چنین است : مرا فردی خاشع و متواضع زنده بدار، اما بهر حال لفظ حدیث ثابت شده نیست». "مجموع الفتاوی" (18/357) .

و باز فرمودند : «این حدیث را ترمذی روایت کرده، و ابوالفرج (ابن جوزی) آنرا در "الموضوعات" ذکر کرده است، و بهر حال چه لفظ آن صحیح باشد یا نباشد؛ مسکین مورد پسند همان تواضع و خشوع برای الله متعال است؛ و مراد از مسکنت نداشتن مال نیست، چه بسا گاهی یک شخص از لحاظ مالی فقیر است، اما در همان حال فرد جبار و سرکشی هم هست، چنانکه پیامبر صلی الله علیه وسلم در حدیث صحیح فرمودند : « ثَلاثةٌ لاَ یُکَلِّمُهُمُ اللَّه یَوْمَ القِیامَةِ، وَلا یُزَکِّیهِم، وَلاَ یَنْظُرُ إِلَیْهِم، وَلهُمْ عَذَابٌ أَلِیم: شَیْخٌ زان، ومَلِکٌ کَذَّاب، وعائلٌ مُسْتَکْبِرٌ» مسلم (107).

یعنی : «خداوند، در روز قیامت با سه گروه سخن نمیگوید (و از آنان رومیگرداند)؛ آنان را (به عفو خویش) پاک نمی فرماید (و نمی آمرزد) و به آنان نگاه (رحمت آمیز) نمیکند و بلکه عذاب دردناکی در انتظار این سه گروه میباشد: پیرمرد زناکار، پادشاه (حاکم) دروغگو و فقیری که تکبر ورزد». و پیامبر صلی الله علیه وسلم همواره می فرمود : « أنا عبد، آکل کما یأکل العبد، وأجلس کما یجلس العبد». یعنی : «من نیز بنده هستم، همانند بندگان غذا می خورم و همانند آنها می نشینم» "السلسلة الصحیحة" (544). پس مسکنت در نفس خلق شده، که همان تواضع و خشوع و نرمی که ضد کبر و خشنی است می باشد، چنانکه عیسی علیه السلام فرمود : « ‏ وَبَرّاً بِوَالِدَتِی وَلَمْ یَجْعَلْنِی جَبَّاراً شَقِیّاً » (مریم 22). «و مرا در حق‌ مادرم‌ نیکوکار ساخته‌ و مرا جبار شقی و زورگو ‌نگردانیده‌ است‌ ». "مجموع الفتاوی" (18/326).

و در "لسان العرب" (13/216) آمده : «.. و اصل مسکین در لغت به معنای خاضع است، و فقیر به معنای محتاج است. و برای همین پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمودند : « اللهم أحینی مسکینا : خداوندا مرا مسکین زنده بدار» که منظور از آن؛ تواضع و فروتنی است، و اینکه جزو جبارین و متکبرین و زورگویان نباشد، یعنی : خاضع برای تو ای پروردگار، ذلیل و بدون تکبر، و مراد ایشان از مسکین در اینجا فقیر محتاج نیست».

همچنین حافظ ابن حجر در کتاب "التلخیص" (3/109) از بیهقی درباره این حدیث نقل کرده : «و مراد آن نزد من آنست که ایشان طلب مسکنت که به معنای کمی و قلت (مال) باشد نیست، بلکه مسکنتی را درخواست کرده بر معنای فروتنی و تواضع».

مصدر : سایت (الإسلام سؤال وجواب).