آیا سوگند یاد کردن به دین جایز است؟ مثلا بگوید : به دینم قسم! موضوع: سوگند و نذر تاریخ انتشار: 2013-08-05 | بازدید: 1774

دیده می شود که بعضی از مردم وقتی سوگند می خورند می گویند : به دینم سوگند که چنین خواهم کرد! حکم این قسم چیست؟

الحمدلله،

سوگند خوردن جز به نام الله یا به یکی از اسماء یا صفات او تعالی جایز نیست، و هرکس بغیر آن سوگند بخورد او گناهکار است، حتی سوگند به غیر خدا شرک (اصغر) است، چنانکه ابوداود از ابن عمر رضی الله عنه از پیامبر صلی الله علیه وسلم روایت کرده که فرمود : « مَنْ حَلَفَ بِغَیْرِ اللَّهِ فَقَدْ أَشْرَکَ » أبو داود (3251).

یعنی : «هرکس به غیر نام خدا سوگند یاد کند، به راستی که شرک ورزیده است».

و باز ابوداود از ابوهریره رضی الله عنه روایت کرده که گفت : رسول خدا صلی الله علیه وسلم فرمود : « لَا تَحْلِفُوا بِآبَائِکُمْ وَلَا بِأُمَّهَاتِکُمْ وَلَا بِالْأَنْدَادِ وَلَا تَحْلِفُوا إِلَّا بِاللَّهِ وَلَا تَحْلِفُوا بِاللَّهِ إِلَّا وَأَنْتُمْ صَادِقُونَ» أبو داود (3248).

یعنی : « به پدرانتان و مادرانتان و به بتها (غیر خدا) سوگند نخورید و جز به خدا سوگند نخورید؛ و به خدا سوگند نخورید؛ مگر آنکه راست گو باشید».

سوگند خوردن به دین جزو سوگند به غیر خداست، زیرا وقتی شخص می گوید : «به دینم سوگند» در این سخن افعال دینی او از نماز و روزه و حج و سایر عبادات داخل در معنای آن می شوند، زیرا اینها دین او هستند، و سوگند به اینها در واقع سوگند به غیر الله است.

علامه کاسانی حنفی رحمه الله می گوید : «.. و اگر بگوید : به حدود الله (سوگند)، این سوگند نمی شود، و احتلاف است که منظور از حدود الله چیست؟ بعضی گفتند : منظور همان حدود معروف از حد زنا و سرقت و شرابخواری و قذف است.

و بعضی گفتند : منظور از آن فرائض دینی مانند روزه و نماز و غیره است، و تمام اینها سوگند به غیر خداست لذا سوگند (منعقده) قلمداد نمی شود» "بدائع الصنائع" (7/22) .

و در کتاب "تبیین الحقائق" (3/109) از کتب حنفیه آمده : «سوگند به طاعت بعنوان سوگند (منعقده) قلمداد نمی شود، زیرا سوگند به غیر الله متعال است».

و علامه ابن باز رحمه الله می گوید : «سوگند یاد کردن به نماز و به ذمه و به حرج و دیگر مخلوقات جایز نیست، سوگند باید فقط به خدا یاد شود، پس نگوئید : به ذمه ای که در گردن دارم چنین نخواهم کرد، و یا به ذمه فلانی و یا حیات فلانی و یا به نمازم قسم چنین نخواهم کرد، و از کسی نخواهید که بگوید : بگو : به ذمه ام قسم، یا به نمازم و یا به زکاتم قسم، تمام این موارد اصلی ندارند، زیرا نماز و زکات فعل بندگان هستند، و به افعال بندگان نباید قسم خورد، بلکه تنها به الله متعال یا صفات او قسم خورده شود». "مجموع فتاوی ابن باز" (9/345) .

و سوگند به غیر خدا منعقد نمی شود، و وفای به آن واجب نیست، و کفاره هم ندارد.

امام ابن حزم می گوید : «هرکس به غیر خدا سوگند یاد کند، او قسم خورنده نیست، و آنهم سوگند نیست، بلکه (سخن) باطلی است و چیزی ندارد جز استغفار و توبه» "المحلی" (9/125).

و شیخ الاسلام ابن تیمیه گفته : «سوگند به مخلوقات مانند کعبه و ملائکه و مشایخ و ملوک و پدران و خاک قبر آنها و مشابه اینها جزو سوگند منعقده نیستند، و به اتفاق فقهاء کفاره ای ندارند، بلمه به اتفاق اهل علم مورد نهی است، و بر طبق صحیح ترین قول آنها این نهی، نهی تحریم است». "الفتاوی الکبری" (3/222) .

والله اعلم

وصلی الله علی نبینا محمد وعلی اله وصحبه وسلم

سایت جامع فتاوای اهل سنت و جماعت

IslamPP.Com