حج و صفت آن

 

بسم الله الرحمن الرحیم

الحمد لله رب العالمین والصلاة والسلام علی نبینا محمد وعلی آله وصحبه أجمعین أما بعد:

 

یکی از بزرگترین ارکان اسلام و از بهترین قربات و طاعات نزد خداوند حج و زیارت خانه اوست که ادای آن بر وجه صحیح و بدون معصیت باعث می‏شود حاجی به بهشت وارد شود.

خداوند می‏فرماید: )ولله علی الناس حج البیت من استطاع إلیه سبیلاً(. [آل عمران 97]. [خداوند حج خانه خود را بر تمام مردم واجب کرده، برای کسانیکه استطاعت آنرا داشته باشند].

استطاعت شامل استطاعت مالی و بدنی و ایمنی راه رسیدن به مشاعر مقدسه میباشد.

عبدالله بن عمر رضی الله عنهما از رسول اکرم صلی الله علیه وسلم  روایت می‏کند که آن حضرت فرمودند: ((بنی الاسلام علی خمس شهادة أن لا إله إلاَّ الله وأنَّ محمداً عبده ورسوله، وإقام الصلاة، وإیتاء الزکاة، وصوم رمضان، وحج البیت من استطاع سبیلاً)). [متفق علیه].

اساس و بنیان اسلام پنج است: گواهی دادن که خدائی بر حق مگر خدای یکتا نیست، گواهی دادن که محمد صلی الله علیه وسلم  بنده و فرستاده خداست، و اقامت نماز کردن، و زکات مال دادن، و روزه ماه مبارک رمضان گرفتن، و حج خانه خدا رفتن برای کسیکه استطاعت آنرا داشته باشد.

و همچنان در حدیث دیگر میفرماید: ((أیها الناس إنَّ الله فرض علیکم الحج فحجوا)). [مسلم]. ای مردم خـداوند بر شما حج و زیارت خانه خود را فرض نموده پس به حج بروید.

و در حدیث می‏فرماید: ((من حج هذا البیت فلم یرفث ولم یفسق خرج من ذنوبه کیوم ولدته أمه)). [متفق علیه].

کسیکه زیارت و حج این خانه یعنی کعبـه را کرده، و در آن زیارت با زن خود نزدیکی نکند و مرتکب معصیت نشود پاک می‏شود از گناهانش مانند روزیکه از مادرش تولد شده. مقصود از عدم جماع و نزدیکی با زن خود در وقت ادای مناسک در روزهای عرفه و مزدلفه و منی می‏باشد .

حج فقط یکبار در عمر واجب می‏باشد چنانکه رسول الله صلی الله علیه وسلم  فرمودند: ((الحج مرة واحدة فمن زاد فهو تطوع)). [أحمد والدارمی]. حج فقط یکبار واجب است و کسیکه بیشتر از یکبار به حج برود حج او سنت می‏باشد.

 

شروط وجوب حج پنج است:

1 ـ مسلمان بودن.

2 ـ بالغ بودن.

3 ـ عاقل بودن.

4 ـ آزاد بودن یعنی اینکه برده نباشد.

5 ـ استطاعت مالی و بدنی و ایمن بودن راه رسیدن به مشاعر مقدسه.

و زن شرط ششم بر او اضافـه می‏شود و آنهم وجود محرم با او حال اینکه آن محرم شوهر او باشد و یا یکی از افراد خانواده که بر او محرم می‏باشند و نمی‏توانند با از ازدواج کنند چه از طریق نسب و چه از طریق سبب مباح مانند:

پدر، برادر، عمو، خالوا(دایی)، شوهر مادر، شوهر دختر، پسر، پسر برادر، پسر خواهر، همه اینها چه اینکه از شیرخواری باشند و یا از نسب.

 

بعضی از آدابی که بایستی در باره حج گفته شود:

اگر مسلمان عزم کرد برای زیارت خانه خدا بایستی این اعمال را انجام دهد:

1 ـ توبه: توبه و استغفار کند از تمامی‏ گناهان و اینکه توبه او خالصانه و نصوح بوده شروط توبه کامل شود.

و شروط توبه عبارتند از:

- ترک معصیت و دوری از آن.

-پشیمان بودن از آنچه گذشته و عزم و اراده کردن که به چنین عمل ناشایسته باز نگردد، و اگر چیزی باشد که متعلق به مردم دارد آنرا به اصحابش برگرداند و یا اینکه از آنان بخشش بطلبد.

- باید توبه وقتی باشد که نزد خداوند مورد قبول قرار گیرد و آنهم قبل از مردن و دنیا را وداع گفتن و قبل از اینکه آفتاب از مغرب طلوع کند.

 

2 ـ اخلاص در اعمال و کردار: قصد زیارت خانه خدا بایستی خالصاً برای رضا و خشنودی باری تعالی باشد و در آن ریاء و شهرت و مخفرت بکار برده نشود، و برای اینکه به او بگویند (حاجی) نباشد بلکه چنانکه گفتیم خالصانه برای رضای خدا و پاداش روز رستاخیز باشد، زیرا تمامی‏ اعمال و کردار انسان بستگی به نیت او دارد و هر نیتی کرد همان خواهد بود، چنانکه قبلاً ذکر کردیم رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: ((إنَّما الأعمال بالنیّات وإنَّما لکل امرئ ما نوی)). [متفق علیه].

همانا که تمامی‏ اعمال بستگی به نیت انسان دارد و همانا هر کسی هر نیتی کرد همان نیت منعقد خواهد شد.

 

3 ـ اگر بین او و بین یدر و مادر خود سوء تفاهم بود از آنها بخشش و معذرت بخواهد و برای آنها دعاء کرده و از ایشان رضایت بطلبد، و اگر با قومان و خویشان خود قطع رابطه دارد هر چه زودتر با آنان صلح کند، رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: ((لا یدخل الجنّة قاطع رحم)). [متفق علیه]. کسیکه صله رحم خود را قطع کرده به بهشت داخل نمی‏شود.

و اینکه با همسایگان خود رفت و آمد داشته به آنان خوبی کند، چنانکه رسول اکرم صلی الله علیه وسلم فرمودند: ((لا یدخل الجنّة من لا یأمن جاره بوائقه)). [مسلم].

به بهشت داخل نمی‏شود کسیکه همسایه او از دست او در امان نباشد.

 

4 ـ حتی الامکان قضای دین را کرده امانتها را به صاحبانش برگرداند، و اگر نتوانست این کار را انجام دهد از اصحاب دین و امانتها اجازه حج رفتن بخواهد.

5 ـ برای حج خود بهترین نفقه از مال و پاکترین آنها ذخیره و اختیار کند که در آن شبهه رباخواری و حرام نباشد، زیرا خداوند پاک است و قبول نمی‏کند مگر مال پاک را، و همچنین وصیت خود را قبل از رفتن بحج نوشته و بر آن شاهد قرار دهد.

6 ـ برای خود دوستان و همراهان خوب و باتقوی و نیکوکار اختیار کرده تا او را در اعمال و مناسک حج کمک و راهنمائی و یاری کنند.

 

میقاتگاه یعنی چه؟

میقات جائی است که حـاج از آنجا به حج و یا عمره احرام می‏بندد و در آنجا نیت می‏کند.

مواقیت عبارتند از:

 1 ـ ذوالحلیفة: که آنرا (أبیار علی) می‏نامند و آنهم در مدینه منوّره می‏باشد، و برای کسانیکه از مدینه به حج می‏روند می‏باشد و با مکّه (450) کیلومتر فاصله دارد، و فاصله آن با مدینه (3) کیلومتر است.

2 ـ الجحفة: و آنهم برای کسانیکه از کشورهای شام (یعنی سوریه و أردن و لبنان و فلسطین) و یا کشور مصر به حج می‏روند تعین شده که نزدیکی شهر رابغ قرار دارد و با شهر رابغ (17) کیلومتر فاصله دارد و با شهر مکّه مکرمه (187) کیلومتر فاصله دارد و در حال حاضر بیشتر مردم از خود شهر رابغ به حج و یا عمره احرام می‏بندند.

3 ـ قرن المخارج: که آنرا سیل الکبری می‏نامند و در نزدیکی شهر طائف قرار دارد و فاصله آن با شهر مکّه مکرمه (94) کیلومتر است، و آنهم برای کسانیکه از نجد (شهر ریاض و شهر قصیم و شهرهای دیگر آن) به حج و عمره می‏روند می‏باشد.

4 ـ یلملم: که در نزدیکی شهر مکّه می‏باشد و برای کسانیکه از کشور یمن به حج و یا عمره می‏روند تعین شده و در جنوب شهر مکّه واقع است و فاصله آن با مکّه (94) کیلومتر است.

5 ـ ذات عرق: برای کسانیکه از کشور عراق به حج و یا عمره می‏روند معین شده که در شمال شرقی شهر مکّه واقع می‏باشد و فاصله آن با شهر مکّه (94) کیلومتر است.

در میقاتگاه حاجی احرام بسته و به یکی از نسکهای سه گانه نیت می‏کند.

 

و نسکهای سه گانه عبارتند از:

1ـ التمتع، 2ـ القِران، 3ـ الإفراد.

1 ـ صفت حج تمتع:

 حاج فقط برای عمره در یکی از ماه های حج احرام می‏بندد، و ماه های حج: شوال، و ذی قعده، و ده روز از ماه ذی حجه میباشد.

پس نیت و قصد کرده آنرا بر زبان می‏آورد و می‏گوید: لبیک عمره، و یا اللهم لبیک عمره، و یا با زبان فارسی می‏گوید: واجب کردم بر خود عمره، و یا بار الهی من قصد عمره کردم.

حاجی در میقاتگاه نیت می‏کند و وقتی به مکّه رسید هفت بار دور خانه کعبه طواف می‏کند، و هفت بار سعی می‏کند بین کوه صفا و کوه مروه.

هفت بار طواف دور کعبه از حجر الأسود شروع کرده و به آن پایان می‏دهد و این یک شوط و یا یک دور می‏نامند.

و هفت بار سعی که از کوه صفا شروع کرده تا اینکه به کوه مروه برسد و این را یک دور می‏گویند، بطوریکه بار هفتم بایستی در مروه سعی او بپایان برسد.

بعد از سعی موی سر خود را تراشیده و یا کوتاه می‏کند، و در اینجا از لباس احرام بیرون می‏آید و حلال می‏شود از آنچه قبلاً بر او حرام بوده.

سپس روز هشتم ذوالحجة از خانه خود در مکّه احرام بسته و اعمال حج را انجام می‏دهد.

 

2 ـ صفت حج قِران:

 حاجی به عمره و حج با هم نیت کرده احرام می‏بندد و یا به عمره فقط، سپس حج را در عمره داخل می‏کند قبل از اینکه به طواف عمره شروع کند، و می‏گوید: لبیک عمرة وحجاً ـ و یا اللهم لبیک عمرة وحجاً و با زبان فارسی: واجب کردم بر خود عمره و حج ـ و یا بار إلهی من می‏خواهم عمره و حج بکنم و همه اینها نیت با قلب کرده و آنرا بر زبان می‏آورد در حالیکه در میقات می‏باشد، و وقتی به مکّه رسید طواف قدوم کرده و سعی بین کوه صفا و کوه مروه می‏کند ولی موی سر خود را تراشیده و یا کوتاه نمی‏کند، و در احرام خود باقی مانده تا اینکه روز عید یعنی روز دهم ذوالحجه بعد از اعمال حج از احرام بیرون آید.

و اگر خواست سعی بین کوه صفا و کوه مروه را به تأخیر انداخته و آنرا بعد از طواف افاضه یعنی طواف زیارت انجام دهد جایز است.

 

3 ـ صفت حج اِفراد:

حاجی فقط به حج احرام می‏بندد و میگوید: لبیک حجاً و یا اللهم لبیک حجاً و با زبان فارسی: واجب کردم بر خود حج، و همه اینها را با قلب نیت کرده آنرا بر زبان می‏آورد در حالیکه در میقات است.

و وقتی به مکّه رسید طواف قدوم کرده و سعی بین کوه صفا و مروه را به بعد از طواف قدوم تقدیم می‏دارد، ولی موی سر خود را تراشیده و یا کوتاه نمی‏کند بلکه در احرام باقی می‏ماند مانند کسیکه حج قِران می‏‏رود تا اینکه روز دهم ذوالحجـه یعنی روز عیـد قربان تحلل کرده و از احرام بیرون آید.

و اگر خواست سعی حج را به تأخیر انداخته تا اینکه بعد از طواف افاضه یعنی طواف زیارت انجام دهد جایز است و بر او هیـچ کفاره ای واجب نیست به خلاف حج تمتع.

 

کدامیک از نسکهای سه گانه بهتر و افضلتر است؟

بیشتر علماء و دانشمندان اسلام بر آن هستند که حج قِران بهتر است برای کسانیکه با خود قربانی همراه دارند اقتداء و تأسی به رسول الله صلی الله علیه وسلم، زیرا ثابت است که حج آن حضرت صلی الله علیه وسلم حج قارن بوده و با خود قربانی همراه داشته، و علمای اسلام اضافه می‏کنند که حج تمتع بهتر است برای کسانیکه با خود قربانی همراه ندارند، چون رسول الله صلی الله علیه وسلم امر فرمودند به صحابه و یارانی که همراه او به حج می‏رفتند و با خود قربانی همراه نداشتند تا حج خود را به حج تمتع تبدیل کنند.

 

صفت حج:

روز هشتم ذیحجه که آنرا روز ترویه می‏نامند حاجی از خانه خود در مکّه احرام می‏بندد، و کسانیکه خـارج مکّه هستند از میقاتگاه و اگر بین مکّه و میقات بودند از همانجا که هستند.

و معلوم است کسانیکه قبل از روز هشتم به مکّه آمده بودند و نیت حج قِران و یا إفراد کرده بودند در احـرام خود باقی هستند سپس قبل و یا بعد از زوال آفتاب بسوی منی می‏روند و هر کسی برای خود لبیک می‏گوید: (لبیک اللهم لبیک، لبیک لا شریک لک لبیک، إنَّ الحمد والنَّعمة لک والملک لا شریک لک).

باید ذکر کنیم که: گفتن لبیک با هم و بطور دسته جمعی یک نوع از بدعت بشمار می‏‏رود، زیرا ثابت است که رسول اکرم صلی الله علیه وسلم و یاران او هر کسی برای خود لبیک می‏گفتند، نه اینکه با یک صدا و با هم لبیک می‏گفتند، پس ما باید به رسول اکرم صلی الله علیه وسلم اقتداء و تأسی کنیم.

و در منی نماز پنج گانـه ظهر و عصر و مغرب و عشاء و فجر روز نهم هر کدام در وقت خود اداء می‏کند.

و بعد از طلوع آفتاب روز نهم که روز عرفه می‏باشد بسوی عرفه براه می‏أفتد و اگر میسّر شد در درّه نمره که خارج از عرفات می‏باشد تا قبل از زوال آفتاب مکث کرده و بعد از زوال داخل زمین عرفات می‏شود، و در آنجا نماز ظهر و عصر را قصراً و جمعاً با جماعت و با یک اذان و دو اقامه اداء میکند، و در عرفات تا غروب آفتات می‏ماند و به ذکر خدا و دعاء کردن برای خود و غیر از خود از خیرات دنیا و آخرت، و قراءت قرآن و حمد و ستایش باری تعالی و لبیک گفتن مشغول می‏شود، و بعد از غروب آفتاب بسوی مزدلفه حرکت می‏کند و وقتی به مزدلفه رسید آنجا نماز مغرب و عشاء را قصراً و جمعاً با یک اذان و دو اقامه اداء می‏کند ـ معلوم است که رسیدن به مزدلفه ممکن است در نزدیکی نیمه شب باشد با اینحال نماز مغرب را در مزدلفه أداء می‏کند نه در عرفات بجز اینکه بترسد وقت نماز عشاء فوت گردد ـ و شب را در مزدلفه میماند حال اگر از جمله پیره زنان و پیره مردان باشد می‏تواند بعد از نیمه شب به منی برود ولی اگر از جمله آنان نبود واجب است که شب را در مزدلفه صبح کند و نماز صبح روز دهم یعنی روز عید را در مزدلفه اداء کند و بعد از نماز صبح اگر میسّر شد به کوه مشعر الحرام رفته و نزد آن به دعاء و خشوع و خضوع و حمد و ستایش خدا و توبه و استغفار مشغول شود، و اگر میسّر نشد در هر کجا از مزدلفه بود اینکار را انجام میدهد.

و وقتی هوا خـوب روشـن شـد و قبل از طلوع آفتاب به سوی منی رفته و جمره العقبه که مردم آنرا شیطان بزرگ می‏نامند با هفت سنگریزه که به اندازه نخود بزرگی باشد پرتاب و رجم می‏کند.

سنگریزه ها را از هر کجا جمع کرد جایز است چه از مزدلفه و چه از منی، آنهم فقط برای روز عید، ولی برای روزهای بعدی یعنی سه روز آینده از منی جمع می‏کند.

و بعد از رجم قربانی می‏کند برای کسانیکه قربانی بر آنان واجب است.

سپس به طواف افاضه یعنی طواف حج و زیارت رفته هفت بار دور کعبه طواف می‏کند، و اگر حاجی حج متمتع بود بایستی سعی بین کوه صفا و مـروه را انجام دهد، و همچنین حاج که حج مفرد و یا حج قارن است ولی سعی بین کوه صفا و مروه را به تقدیم نأنداخته بایستی آن را انجام دهد و بعد از آن موی سر خود را تراشیده و یا کوتاه کند.

اگر حاجی یکی از اعمال گذشته را بر دیگری تقدیم دارد هیج مانعی ندارد.

مثلاً: رجم کرد، و سپس موی سر خود را تراشید، و یا رجم کرد، سپس قربانی کرد، و یا رجم کرد سپس طواف کرد هیچ مانعی ندارد و جایز است.

و بعد از طواف افاضه بایستی حاجی شب به منی برگردد و بیشتر وقت شب را در منی بگذراند، همچنین شبهای یازدهم و دوازدهم را بایستی در منی صبح کند، و روزهای یازدهم و دوازدهم بعد از زوال آفتاب جمره های سه گانه را هر کدام به ترتیب صغری و وسطی و کبری با هفت سنگریزه رجم کند، ناگفته نماند که: امتداد وقت رجم و پرتاب جمره العقبه روز عید از طلوع آفتاب تا غروب آن میباشد.

و روزهای (11،12،13) از زوال آفتاب تا نیمه شب می‏باشد.

و بعد از اینکه روز (12) جمره ها را رجم کرد می‏تواند منی را به سوی مکّه ترک گفته اعمال حج را به پایان برساند و اگر خواست شب (13) را در منی بماند سنت است نه واجب، ولی اگر حاجی روز (12) قبل از غروب آفتاب منی را بسوی مکّه ترک نکند بر او واجب می‏شود شب (13) را در منی بماند تا بعد از زوال آفتاب روز سیزدهم جمره ها را رجم کرده بسوی مکّه برود، فقط از اعمال حج طواف وداع باقی است و حاج هرگاه بخواهد مکّه را بسوی وطن و اهل خود ترک کند طواف وداع بر او واجب میشود.

 

ارکان حج:

و آنهم ارکانی است که حج بدون آن صحیح نمی‏باشد و فدیه قربانی جبران آن نمی‏شود.

1 ـ نیت و قصد کردن به حج.

بلکه هیچ عملی بدون نیت منعقد نشده و صحیح نمی‏باشد، چنانکه رسول اکرم صلی الله علیه وسلم فرمودند: ((إنَّما الأعمال بالنیات)). [متفق علیه]. تمامی‏ اعمال و کردار بایستی با نیت منعقد شود.

2 ـ وقوف به عرفه در روز عرفات.

رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: ((الحج عرفة فمن جاء قبل صلاة الفجر لیلة جمع فقد تم حجه)) [أبوداود والترمذی والنسائی والدارمی وأحمد وغیره]. حج همان روز عرفات می‏باشد پس کسیکه قبل از نماز صبح شب جمع یعنی شب مزدلفه به عرفات رسید حج او صحیح می‏باشد.

3 ـ طواف الإفاضه، یعنی طواف زیارت که روز عیـد و یا بعد از آن خواهد بود.

4 ـ سعی بین کوه صفا و مروه.

ایـن رکنی است که در باره آن علمای اسلام بر دو فرقه تقسیم شده اند:

فرقه ای آنرا رکن دانسته، و فرقه دیگر می‏گویند بلکه از جزو ارکان نمی‏باشد.

قول صحیح از جزو ارکان می‏باشد زیرا رسول الله صلی الله علیه وسلم فرمودند: ((اسعوا فإنَّ الله کتب علیکم السعی)). [أحمد والدارقطنی والبیهقی والحاکم]. بین کوه صفا و مروه سعی کنید زیرا خداوند سعی را بر شما واجب کرده است.

 

واجبات حج هفت چیز است:

1 ـ احرام بستن از میقاتگاه.

2 ـ وقوف در عرفات تا غروب آفتاب برای کسانیکه در روز می‏ایستند.

3 ـ مانـدن شـب در مزدلفه تا نیمه شب.

4 ـ مانـدن شـب (11) و (12) در منی.

5 ـ رمی‏ جمره ها در روز عید و دو روز (11) و (12).

6 ـ تراشیـدن و یا کوتاه کردن موی سر.

7 ـ طواف وداع یعنی خداحافظی.

پس کسیکه یکی از این واجبات را ترک کند با دادن قربانی یعنی فدیه آن واجب جبران خواهد شد.

و اگر نتوانست قربانی دهد واجب است سه روز از روزهای حج یعنی (11) و (12) و (13) و هفت روز وقتی به نزد خانواده اش باز گشت روزه بگیرد که جمعاً ده روز می‏شود، و خداوند فرمودند:

)وأتموا الحج والعمرة لله فمن تمتع بالعمرة إلی الحج فما استیسر من الهدی فمن لم یجد فصیام ثلاثة أیام فی الحج وسبعة إذا رجعتم تلک عشرة کاملة ذلک لمن لم یکن أهله حاضری المسجد الحرام(. [البقرة 196].

[همه اعمال حج و عمره را برای خداوند به پایان رسانید پس هر کس که از عمره تمتع به حج باز آید به آنچه که مقدور اوست قربانی کند و هر کس به قربانی استطاعت نداشت سه روز در حج و هفت روز هنگام مراجعت به خانواده که جمعاً ده روز می‏شود روزه بگیرد این عمل برای آن کسی است که از اهـل مکّه و مقیم آن نباشد].

 

ارکان عمره سه چیز است:

1 ـ نیت و قصد کردن.

2 ـ طواف دور کعبه.

3 ـ سعی بین کوه صفا و مروه.

 

واجبات عمره دو چیز است:

1 ـ بستن إحرام از میقاتگاه.

2 ـ تراشیـدن و یا کوتاه کردن موی سر.

 

محظورات(امورات ممنوع) احرام:

وقتی حاجی داخل احرام شد و نیت کرد به یکی از نسکهای سه گانه بعضی از چیزها بر او حرام میشود که عبارتند از:

- کندن و از بین بردن موهای بدن بطور عمدی.

- گرفتن و کوتاه کردن ناخنهای دست و پا.

- استعمال عطر و بوی خوش در بدن و یا لباس و یا حتی در خوردنیها و نوشیدنیها.

- شکار نمودن حیوانات وحشی صحرائی، پرنده و یا غیر پرنده.

- عقد ازدواج نمودن.

 -نزدیکی کردن با زن و همسر و همچنین بازی کردن با او با شهوت و هر گونه لذتهای جنسی.

- نگاه به نامحرم و ناموس مردم همیشه و بخصوص در این وقت فضیل.

- پوشیدن دستکش برای زنان.

و این محظورات برای مردان و زنان بطور مساوی است و بر مردان دو چیز اضافه می‏شود:

- پوشیدن لباس دوختنی.

- پوشیدن سر بوسیله کلاه و یا احـرامی‏، امـا اگر بوسیله سقف ماشین و یا چتر برای جلوگیری از آفتاب باشـد مانعی ندارد.

و بر مردان حرام است: پوشیدن موزه و جوراب برای کسانیکه نعال دارند ولی اگر نعال و کفش پیدا نکردند جایز است آنرا بپوشند.

و همچنین برای زنان جایز نیست که چیزی بر صورت خود بپوشانند، بجز اینکه در بین مردم نامحرم و بیگانه باشد.

اگر حاجی که در احرام می‏باشد موی بدن خود را از بین برد، و یا ناخن خود را کوتاه کرد، و یا عطر و بوی خوش استعمال نمود، و یا مرد لباس دوختنی پوشید، و یا سر خود را پوشانید، و یا با شهوت با زن و همسر خود بازی کرد، و یا زن صورت خود را با نقاب پوشانید در حالیکه مردم نامحرم و بیگانه نزد او نیستند، و یا دستکش بدست کرد، و در تمامی‏ اینها جاهل بود، و یا بطور فراموشی انجام داد، بر او هیچ چیز واجب نمی‏شود و حج او صحیح است، چنانکه رسول اکرم e فرمودند: ((إنَّ الله تجاوز عن أمتی الخطأ والنسیان وما استکرهوا علیه)). [ابن ماجه].

از امت من خطا و فراموشی و آنچه بر آنها بطور اکراه تزریق شود و بر آن اجبار شوند آنها مورد بازخواست نخواهند شد.

ولی اگر عمداً این چیزها را انجام دهد بر او فدیه خون واجب شده گناه کار می‏شود، و اگر حاجت ضروری او را وادار کرد که انجام دهد بر او گناهی نیست ولی فدیه واجب است.

و فدیه: برای هر کدام از اعمال بالا یک گوسفند قربانی می‏باشد، و اگر استطاعت آنرا نداشت باید شش مسکین خوراک دهد، و اگر استطاعت آنرا نداشت بایستی سه روز روزه بگیرد.

- اگر حاجی که در احرام است و نیت به یکی از نسکها کرده شکار کند و شکار او همانند داشت، مانند کبوتر که فدیه آن یک گوسفند است مخیّر است بین اینکه گوسفند را قربانی کرده و آنرا بین فقرای اهل مکّه تقسیم کند، و بین اینکه گوسفند را قیمت کرده با آن خوراک بخرد و بر فقرای اهل مکّه تقسیم کند، برای هر مسکین نصفی از صاع. یک صاع: (2) کیلو گرم و (750) گرم میباشد .

- و اگر این شکار همانند نداشت مانند ملخ آنرا قیمت کرده و مقابل قیمت خوراک خریده و بین فقرای اهل مکّه تقسیم کند، برای هر مسکین نصفی از صاع و یا اینکه مقابل هر مسکین یک روز روزه بگیرد.

- اگر حاجی که در احرام است با همسر خود نزدیکی و جماع کند قبل از تحلل اول حج او فاسد می‏شود و باید آن حج را کامل کرده و سال دیگر حج را قضا کند و بر او فدیه واجب می‏شود، و اگر فدیه پیدا نکرد و یا استطاعت آنرا نداشت بایستی ده روز روزه بگیرد.

- و اگر فقط با همسر خود قبل از تحلل اول با شهوت بازی کرد و آب منی از او خارج شد بر او یک گوسفند فدیه واجب می‏شود و حج او صحیح است، و اگر آب منی از او خارج نشد نیز بر او یک گوسفند فدیه واجب می‏شود.

- ولی اگر بعد از تحلل اول بود که با همسر خود بازی کرد و از او آب منی خارج شد بر او یک گوسفند فدیه واجب می‏کردد، ولی اگر منی از او خارج نشد بر او هیچ چیز واجب نمی‏شود.

- و اگر کسیکه عمره می‏کند با همسر خود نزدیکی کند قبل از اینکه سعی بین کوه صفا و مروه را به اتمام برساند عمره او فاسد شده بایستی آن عمره را تمام کرده بر او فدیه واجب می‏گردد و بر او قضا واجب است.

- ولی اگر بعد از تمام کردن سعی بین کوه صفا و مروه بود و قبل از تراشیدن و یا کوتاه کردن موی سر عمره او صحیح است ولی بر او یک گوسفند فدیه واجب می‏گردد و بایستی توبـه و استغفار کرده از عمل و کردار خـود پشیمان باشد و عزم و اراده کند که در آینده به چنین عملی بر نگردد.

 

تحلل اول یعنی چه؟

تحلل اول با انجام دادن دو چیز از اعمال زیر حاصل می‏شود:

1 ـ رمی‏ جمرة العقبه یعنی شیطان بزرگ در روز عید دهم ذوالحجه.

2 ـ تراشیدن و یا کوتـاه کردن موی سـر بعـد از رجـم جمرة العقبه روز عید.

3 ـ طواف الإفاضه یعنی طواف زیارت، و سعی بین کوه صفا و مروه برای کسانیکه سعی بر آنها واجب است و یا باقی مانده است.

و تحلل دوم با انجام سه اعمال بالا حاصل می‏شود.

و بعد از تحلل اول همه چیز بر حاجی حلال می‏شود بجز نزدیکی کردن با زن و همسر خود.

و بعـد از تحلل دوم همه چیز بر حاجی حـلال می‏شود حتی نزدیکی با زن و همسر خود.

 

شروط طواف چیست؟

1 ـ نیت و قصد کردن.

2 ـ ستر و پوشیدن عورت.

3 ـ طهارت از جنابت و داشتن وضوء.

4 ـ اینکه هفت بار طواف کند.

5 ـ پی در پی بودن طواف و اگر کمی‏ بین طوافها فاصله داشت مانند ادای نماز فریضه و یا نماز جنازه و یا تجدید وضوء کردن اشکالی ندارد.

6 ـ اینکه وقت طواف خانـه کعبه را از دست چپ خود قرار دهد.

7 ـ در چیزی از خانه کعبه مانند حجر إسماعیل طواف نکند.

8 ـ در وقت طواف از مسجد الحرام خارج نشود.

9 ـ طواف را از حجر الأسود شروع کرده و به آن پایان یابد.

10 ـ در ابتدای هر شوط و یا دور حد الإمکان با تمامی‏ بدن خود مقابل حجر الأسود باشد.

 

شروط سعی بین صفا و مروه:

1 ـ نیت و قصد کردن.

2 ـ پی در پی بودن سعی و فاصله کم مانعی ندارد.

3 ـ اینکه سعی بعد از طواف باشد اگر هم سعی او سنت بود.

4 ـ ابتدای سعی باید از کوه صفا شروع شود و به کوه مروه پایان یابد.

5 ـ اینکه سعی بین کوه صفا و مروه هفت مرتبه باشد.

 

مستحبات قبل از احرام:

- مستحب است بر حاج قبل از پوشیدن احرام: کوتاه کردن سبیل و ناخنهای دست و پای خود تا اینکه بعد از پوشیدن احرام و نیت کردن مجبور نشود این اعمال را انجام دهد زیرا بر او حرام می‏شود.

- همچنین مستحب است غُسل کردن و استعمال عطر و بوی خوش، و اینکه احرام او سفید رنگ باشد و بستن احرام بعد از یکی از نمازهای فرض و یا سنت.

- بایستی حاجی با اخلاق بوده با برادران دینی خود رفتار و کردار نیک داشته باشد و به آنان کمک کند و آنان را از کارهای ناشایسته بر حذر دارد، امر به معروف و نهی از منکر کند و آنان را با موعظه حسنه و حکمت به سوی تمسک به اسلام دعوت کند و خوبی و احسان به فقراء کرده صدقه در راه خدای تعالی بدهد و باری تعالی را حمد و ثناء و شکر و سپاسگذاری و ستایش کرده قرآن را تلاوت کند و لبیک بگوید.

- و بایستی از دشنام دادن و اذیت مسلمانان با قول و عمل و جدال به باطل و دعوا و غیبت مردم و دوجابگوئی و مسخره و استهزاء و شهادت به زور و غیر از اینها از محرمات بر حذر باشد همیشه و بخصوص در این روزهای فضیل و مبارک.

اگر می خواهی اطلاعات بیشتری بدست بیاوری به کتابهای فقهی مانند کتاب فقه السنه سید سابق مراجعه کن.

 

وصلی الله وسلم و بارک علی نبینا محمد وعلی آله وأصحابه ومن تبعهم بإحسان إلی یوم الدین.

 

مؤلف: إسحاق دبیری

سایت نوار اسلام

IslamTape.Com

 

 

    منبع: سایت نوار اسلام