آیا جایز است به مستخدم رستوران و یا غذاخوری انعام داد؟ موضوع: بیع و تجارت تاریخ انتشار: 2013-10-17 | بازدید: 1610

آیا جایز است به مستخدم رستوران و یا غذاخوری انعام داد؟

الحمدلله،

این سوال را از جناب علامه عبد الرحمن البراک پرسیدند که ایشان اینگونه پاسخ دادند :

«جایز نیست که این مبلغ اضافه را به مستخدم داد، زیرا در آنصورت در حکم رشوه دادن به اوست تا (شاید) با اینکار (ترغیب شود) بیشتر از سایر مشتریان - که انعام نمی دهند - به تو خدمت رسانی کند و یا غذای بیشتری بدهد، و مستخدم نیز نباید به یکی از مشتریان خدمات بیشتری ارائه کند، بلکه با تمام مردم یکسان رفتار کند.

اما .. چنانکه شبهه رشوه یا متمایل کردن مستخدم به سوی خود منتفی باشد، در اینصورت ایرادی ندارد (به او مبلغی اضافه بدهید)، مثلا به قصد احسان در حق مستخدم که فردی ناتوان و محتاج است (این مبلغ اضافه را می دهید) و شما هم دیگر هرگز به این رستوران بازنمی گردید، والله تعالی أعلم». آنچه از شیخ نقل شد، نقل قول معنایی از پاسخ ایشان بود.

منبع : سایت (الإسلام سؤال وجواب).

�ردؑo��
�L�D�ی توانی با طرق مشروع حق خودت را از او مطالبه کنی، حتی اگر بوسیله شکایت در دادگاه باشد» "فتاوی اللجنة الدائمة" (15/144) .

دوما : هدایا و یا انعامی که به کارگر – مسئول خرید و فروش – داده می شود، چند صورت دارد، از جمله :

1- تخفیف قیمت اجناس خریداری شده توسط کارگر، یا دادن اجناس مجانی به او . برای کارگر (که مسئول خرید و فروش شرکت است) جایز نیست از این مزایا بنفع خود استفاده کند، و آنچه بعنوان تخفیف به وی پس داده شده و یا اجناسی را مجانا به او دادند؛ می بایست آنها را به رئیس و مدیر شرکتش تحویل دهد، زیرا کارگر تنها وکیل مدیر است و آنچه بعنوان تخفیف دریافت می کند را باید به مالک پول تحویل دهد نه اینکه برای خودش نگهدارد.

2- مبلغ ناچیزی که بنام "انعام" به وی می دهند، و می گویند : این حق بنزین ماشینت! و یا تحت امثال این عناوین . این انعام برای وی حلال نیست، دلیل بر عدم جواز اینست : زمانی که رسول الله صلی الله علیه وسلم گروهی از مردم را برای جمع آوری زکات فرستادند- هنگام برگشت یکی از آنان گفت- این اموال از آن شماست و اینرا به من هدیه داده اند، رسول الله صلی الله علیه وسلم با این کار برخورد نمودند و در جمع مردم سخنرانی نموده و فرمودند: «مَا بَالُ عَامِلٍ أَبْعَثُهُ فَیَقُولُ هَذَا لَکُمْ وَهَذَا أُهْدِیَ لِی أَفَلَا قَعَدَ فِی بَیْتِ أَبِیهِ أَوْ فِی بَیْتِ أُمِّهِ حَتَّی یَنْظُرَ أَیُهْدَی إِلَیْهِ أَمْ لَا» «چه شده است کسی را که جهت جمع آوری زکات می فرستم، هنگام بازگشت می گوید: این برای شماست و این از آن خودم است که به من هدیه داده شده است! پس چرا در منزل پدرش و یا مادرش نمی نشیند تا ببیند که آیا به او هدیه می دهند یا خیر» بخاری (6636)، و مسلم (1832).

علاوه بر این؛ چنین کاری موجب اخلال در امانت و مسئولیت کارگر هم می شود؛ مثلا او که وکیل شرکت برای خرید اجناس است، بدنبال اجناس باکیفیت و مناسب برای شرکت نمی گردد، بلکه از کسانی خرید می کند که به او انعام یا هدیه بدهند، و بیشتر بدنبال منافع خودش می رود نه شرکت، حال آنکه او امین شرکت است! حتی اگر فرض شود که کارگر در این محذور نمی افتد باز نباید هدیه را قبول کند، زیرا شریعت غالبیت و عامه را مورد نظر دارد، و این را هم منع کرده تا سد راه این محذور شود.

از علماء هیئت دائمی افتاء سوال شد : شخص دلالی در شرکتی کار می کند، و حقوق ثابتی هم از آن شرکت دریافت می کند، او واسطه شرکت خود با شرکت دیگری است، و برای شرکتی که در آنجا کار می کند یکسری ماشین آلات خریداری می کند، او از شرکت فروشنده مبلغی دریافت می کند، البته او خودش این مبلغ را مطالبه نکرده، بلکه شرکت فروشنده خودش آنرا به او می دهد، آیا این پول حلال و شرعی است؟

پاسخ دادند : «مادام که این شخص دلال در شرکتی که در آن کار می کند حقوق ماهیانه دریافت می کند، در آنصورت دریافت پول از شرکت دوم بابت خریدش از آنها، جایز نیست..».

"فتاوی اللجنة الدائمة" (15/147).

سوما : اگر کارگر از این نوع هدایا دریافت نمود، باید آنرا به صاحبش بازگرداند، اگر انجام آن برایش ممکن نبود باید آنرا به شرکت یا مؤسسه ای که در آنجا کار می کند تحویل دهد.

لذا شما – سوال کننده – باید از گرفتن این مبالغ که تحت عنوان "پول بنزین" می دهند امتناع کنید، و اگر آنرا دریافت کردید باید به رئیس خود اعلام کنید و به او بدهید مگر خود او به شما اجازه دهد.

منبع : سایت (الإسلام سؤال وجواب).