نماز تروایح: مشروعیت، فضیلت، تعداد رکعات، و سوالات مربوط بدان:

 

 

1- نماز تراوایح چیست؟! و چرا به این نام نامیده شده است؟

 

جواب:

 

تروایح نمازی است که در شب های رمضان با جماعت خوانده می شود. و تراویح همان نماز شب یا قیام الیل است که رسول الله صل الله علیه وسلم فرمودند: "من قام رمضان إیماناً واحتساباً غفر له ما تقدم من ذنبه".  ترجمه: هر کس  قیام رمضان را با ایمان و امید اجر برپا دارد گناهی که از او سر زده است بخشیده می شود..!

 

و تراویح نامیده شده است چونکه مردم در گذشته آنرا طولانی می کردند، یعنی بین چهار رکعت که  با قیام و رکوع و سجود طولانی دو رکعت دو رکعت می خواند مقداری استراحت می کردند، و سپس دوباره  چهار رکعت دیگر را دو رکعت دو رکعت می خواندند و استراحت می کردند. و حدیث ام المومین عایشه رضی الله عنها بر این مورد صحت نهاده و بدان تفسیر می شود که فرمودند:  کان النبی صلی الله علیه وسلم یصلی أربعاً، فلا تسألن عن حسنهن وطولهن،  ثم یصلی أربعاً، فلا تسأل عن حسنهن وطولهن، ثم یصلی ثلاثاً. ترجمه: رسول الله صل علیه وسلم چهار رکعت می خواندن که از زیبایی و طولانی بدون آن نپرس، سپس چهار رکعت می خواند که از زیبایی و طولانی بودن آن نبرس..! سپس سه رکعت می خواندند.( یعنی سه رکعت وتر).

 

2- دلیل مشروعیت نماز تراوایح  چیست؟!

 

جواب:

 

این نماز را اولین بار رسول الله صل الله علیه وسلم در آخرین رمضان حیات خویش خواندند. و  هنگامی که شب چهارم برای اقامه آن نیامدند، صحابه پرسیدن که چرا آنرا ترک کرده اند؟! فرمودند: "إنی خشیت أن تفرض علیکم" ترجمه: ترسیدم که  بر شما فرض شود.

 

3- اجر و پاداش نماز تراویح چیست؟

 

 جواب:

 

 رسول الله صل الله علیه وسلم فرمودند: "من قام مع الإمام حتی ینصرف کتب له قیام لیلة" ترجمه: کسی که با امام نمازش را برپا دارد تا اینکه پایان برسد، برای او ثواب قیام تمام شب نوشته می شود...!

 

و در حدیث دیگری ایشان فرموده اند: "أَفْضَلُ الصَّلاةِ بَعْدَ الْفَرِیضَةِ صَلاةُ اللَّیْلِ"  رواه مسلم (1163).  ترجمه: بهترین نماز بعد از نماز واجب نماز شب است. ( و نماز تراویح همانطور که در تعریفش بیان شد نماز شب محسوب می شود).

 

4- فرق بین نماز تراویح و نماز شب و تهجد در چیست؟

 

 جواب :

 

هر نمازی که بعد از نماز عشاء تا طلوع فجر خوانده شود بدان نماز شب می گویند، و نماز تهجد به نمازی می گویند: که شخص در اول شب بعد از نماز عشاء بخوابد و سپس بیدار شود و نماز بخواند.! لذا نماز شب عام و نماز تهجد خاص است...!

 

و آنچه که در قرآن آمده است. (وَمِنَ اللَّیْلِ فَتَهَجَّدْ بِهِ نَافِلَةً لَکَ) الإسراء/97. این نماز تهجد است، که رسول الله صل الله علیه وسلم آنرا همیشه می خواندند. لذا نماز تروایح چون در اول شب خوانده می شود قیام الیل یا نماز شب است، ولی  تهجد نیست، و تهجد زمانی گفته می شود که شخص بخوابد و بعد بیدار شود و نماز بخواند در  این صورت بدان نماز تهجد گفته خواهد شد.

 

5- تعداد رکعات نماز تروایح چقدر است؟

 

 جواب:

 

چون عرض کردیم که نماز تروایح نماز شب است، لذا تعداد مشخصی ندارد، و رسول الله صل الله علیه وسلم فرموده اند:  "صلاة اللیل مثنی مثنی"  متفق علیه.

ترجمه: نماز شب دو رکعت دو رکعت است.

 

وجه استدلال از این حدیث این است که ایشان فرمودند: نماز شب دو رکعت دو رکعت است، ولی تعدای برای آن مشخص نکردند..! و آنچه که در مورد هشت رکعت و یا یازده رکعت و یا سیزده رکعت نماز ایشان نقل شده است، مرتبط به نماز تهجد است، و نه قیام شب...! و اگر کسی گفت که در حدیث عایشه رضی الله عنها که ایشان فرموده اند چه در رمضان و غیر رمضان ایشان هشت رکعت بیشتر نمی خواندند بر عکس آن آمده است، عرض می کینیم که این فعل رسول الله صل الله علیه وسلم بوده و در کنار آن قول ایشان را هم داریم که از نماز شب دو رکعت دو رکعت است، و این فعل دلیلی بر وجوب اقتصار به هشت رکعت نیست...!

 

و شیخ الاسلام این تیمه رحمه الله می فرمایند: تراویح چه بر اساس مذهب امام ابوحنیفه و یا اما شافعی و یا احمد بیست رکعت، و چه بر مذهب امام مالک سی و شش رکعت، یا اینکه سیزده رکعت و یا یازده رکعت خوانده شود همه نیکو است، و این قول  امام احمد رحمه الله است، و فرقی نمی کند که شخص رکعات را طولانی و تعداد کمتر، و یا کوتاه ولی با تعداد رکعات بیشتر بخواند... الاختیارات ص ( 64).

 

6- آن چند شب که رسول الله صل الله علیه وسلم نماز تراویح خواندن چند رکعت بوده است؟!

 

جواب:

 

هیچ حدیثی برای تعداد رکعاتی که در  آن شب چند رکعت خوانده اند نیامده است..!

 

7- عمر رض الله عنه نماز تراویح را چند رکعت خواندند؟!

 

جواب:

 

 تعداد رکعات نماز تراویح از چهار تن از تابیعن نقل شده است که در زمان امیر المومنین عمر رضی الله عنه بیست رکعت خوانده شده است.! و امام ترمذی رحمه الله می فرمایند: اکثر اهل علم از عمر و علی رضی الله عنهما بیست رکعت را نقل کرده اند و این قول ثوری و ابن مبارک و شافعی است. سنن ترمذی: (169/3).

 

توجه: نماز تراویح بیست رکعت و با امامت صحابی جلیل القدر أبی بن کعب رضی الله عنه در زمان خلافت عمر خوانده شد و این بر اساس همان فعل رسول الله صل الله علیه وسلم بود که ایشان سه شب آنرا خواندن و سپس بخاطر  اینکه واجب نگردد آنرا ترک کردند.

 

8- حکم نماز تروایح برای زنان چیست؟!

 

جواب:

 

نماز تروایح سنت موکده است، و برای زنان و مردان یک حکم را دارد.

 

9- آیا باید نماز تروایح با جماعت خوانده شود؟

 

 جواب:

 

خواندن نماز تروایح برای مردانی که صدای اذان را می شنوند در مسجد باید باشد، ولی کسانی که مسجد از آنان دور است می توانند تنهایی و در خانه یا محل کار خویش بخوانند.

 

10- برای زنان در خانه خواندن نماز تراویح بهتر است و یا در مسجد؟!

 

جواب:

 

خواندن تمامی نمازها چه واجب مانند نمازهای پنجگانه و چه تراویح همه در خانه برای زنان بهتر از مسجد است،! و دلیل آن حدیث رسول الله صل الله علیه وسلم است که ایشان فرمودند:  " لا تَمْنَعُوا نِسَاءَکُمْ الْمَسَاجِدَ وَبُیُوتُهُنَّ خَیْرٌ لَهُنَّ . " رواه أبو داود، وهو فی صحیح الجامع 7458.

 

ترجمه: زنان خویش را از مسجد (رفتن) منع نکنید، و خانه های آنان برایشان بهتر است. ( در این حدیث می بینیم که زنان از رفتن به مسجد منع نمی شوند ولی در خانه خواندن برای آنان بهتر و اجرش بیشتر از مسجد است).! ولذا اگر به مسجد می روند باید حجاب و عدم اختلاط با مردان و با رضایت همسرانشان و رعایت سایر امور باشد.

 

11- از چه شبی نماز تراویح خوانده می شود؟

 

 جواب:

 

از شب اول رمضان، همان شبی که در آن هلال ماه را می بینند وفردایش اولین روزه را می گیرند.

 

12- نماز تراویح با جماعت بهتر است خوانده شود و یا در خانه؟

 

 جواب:

 

 برای مردان در مسجد و برای زنان در خانه بهتر است که خوانده شود.

 

13- بعضی ها می گویند: اگر کسی نتواند نماز تراویح را با جماعت بخواند در خانه نمی تواند بخواند چه زن باشد و چه مرد، آیا درست است؟

 

 جواب:

 

خیر درست نیست، بلکه اگر مسجد بود و صدای اذان را می شنیدند در مسجد بخوانند، و زنان چه مسجد نزدیک و یا چه دور باشد در هر دو صورت برایشان خواندن در خانه بهتر است.! بدلیل: " لا تَمْنَعُوا نِسَاءَکُمْ الْمَسَاجِدَ وَبُیُوتُهُنَّ خَیْرٌ لَهُنَّ . " رواه أبو داود، وهو فی صحیح الجامع 7458.

 

ترجمه: زنان خویش را از مسجد (رفتن) منع نکنید، و خانه های آنان برایشان بهتر است.

 

14- وقت نماز تروایح تا چه وقت است؟

 

 جواب:

 

امام نووی در مجموع می فرمایند: وقت نماز تروایح بعد از خواندن نماز عشاء تا طلوع فجر می باشد.

 

15- خواندن نماز تراویح در اول شب بهتر است یا در آخر شب؟!

 

جواب:

 

از امام احمد رحمه الله سوال شد: آیا نماز تراویح به آخر شب نهاده شود؟  فرمودند: خیر.! سنت مسلمانان برایم دوست داشتنی تر است. (یعنی همان اول شب خوانده شود) ولی اگر کسی در خانه اش می خواست بخوانند اختیار دارد که در اول شب بخواند و یا در آخر شب. ( البته برای کسانی چون خانمها و مردانی که مسجد رفتن برایشان میسر نیست).

 

تقدیم و جمع آوری: سید اکبر عرب

 جمعه – دوم رمضان- 1436 هـ -  19 /6/2015م-  29 خرداد 1394

 

 

    منبع: سایت نوار اسلام