سنن رواتب موضوع: سنت و بدعت تاریخ انتشار: 2015-09-14 | بازدید: 1310

سنن رواتب

الحمد لله والصلاة والسلام علی رسول الله وعلی آله وأصحابه ومن اهتدی بهداه أما بعد: 

این مطلب مهم و مفیدی است درباره سنن رواتب نماز و بقیه نوافل، و نصیحتی از طرف من به تمام برادران مسلمانم.

از رسول الله صلی الله علیه و سلم روایت شده کسی که بر دوازده رکعت نماز سنت در شبانه روز حفاظت کند الله تعالی هم خانه ای در بهشت برایش بنا می کند.

سنن رواتب دوازده رکعت است، اما بر خی از اهل علم می گویند که ده رکعت است. اما آنچه که از رسول الله صلی الله علیه و سلم ثابت شده دلیل بر دوازده رکعت است، که سنن راتبه قبل از ظهر چهار رکعت است، چنانکه ام المؤمنین عایشه رضی الله عنها روایت می کند: (کان النبی صلی الله علیه وسلم لا یدع أربعا قبل الظهر)[1]. ترجمه: رسول الله صلی الله علیه و سلم چهار رکعت قبل از ظهر را ترک نمی کرد.

اما از ابن عمر رضی الله عنهما ثابت شده که سنن رواتب ده رکعت است که سنت قبل از ظهر دو رکعت است. اما ام المؤمنین عایشه و ام حبیبه رضی الله عنهما چهار رکعت را حفظ کردند، و قاعده می گوید کسی که حفظ کرده بر کسی که حفظ نکرده حجت است. به این ترتیب این ثابت می کند که سنن رواتب دوازده رکعت است که: چهار رکعت قبل از ظهر، و دو رکعت بعد از ظهر، و دو رکعت بعد از مغرب، و دو رکعت بعد از عشاء، و دو رکعت قبل از نماز صبح می باشد.

حفاظت و ادای این رواتب از جمله اسباب دخول به بهشت و نجات از جهنم است ولی باید همراه با ادای فرائض و ترک محارم باشد. زیرا که آن سنت است و فرض نیست اما همانطور که در حدیث آمده این سنن، فرائض را کامل می کند. و از اسباب محبت الله برای بنده اش، و نشانه اقتدا به سنت رسول الله صلی الله علیه و سلم است. لذا شایسته مؤمن است که به آن اهمیت دهد همانگونه که نبی صلی الله علیه و سلم به آن اهمیت می داد، و بهتر است که آن سنت ضحی و تهجد و وتر را نیز رعایت نماید. اما اگر سنت ظهر از مؤمن فوت شد، صحیح این است که قضای آن را به جای نیاورد. زیرا همانطور که در روایات آمده رسول الله صلی الله علیه و سلم وقتی سنت ظهرش فوت شد، آن را بعد از نماز عصر خواند، اما وقتی ام سلمه رضی الله عنها از ایشان پرسید: اگر سنن رواتب قضا شود، قضای آن را به جای آوریم؟ ایشان فرمودند: خیر. پس این از خصائص رسول الله صلی الله علیه و سلم بوده است.

اما به نسبت نماز صبح اگر فوت شد، می توانیم قضای آن را بعد از نماز فرض و همچنین بعد از طلوع خورشید، اگر قبل از نماز صبح فوت شود ادا کنیم، زیرا احادیثی که در این رابطه ذکر شده دلیل بر این است.

 اما قول برخی از اهل علم به اینکه تارک سنن رواتب فاسق است کلام خوبی نیست بلکه خطاست، زیرا این عبادت فرض نیست بلکه نفل است، زیرا کسی که نمازهای فرضش را به جای آورد و از گناهان دوری کند، پس چنین شخصی فاسق نیست بلکه مؤمن عادلی است. اما از صفت مؤمن کامل کوشیدن در ادای این رواتب و خیر و نیکی های دیگر است. و به همین دلیل از مقربین به حساب می آیند زیرا مؤمنین در این باب سه گروه اند: کسانی که بر خود ظلم می کنند، کسانی که میانه رو هستند، و کسانی که در انجام نیکی ها سبقت می گیرند. همانطور که الله تعالی در سوره فاطر فرموده: (ثُمَّ أَوْرَثْنَا الْکِتَابَ الَّذِینَ اصْطَفَیْنَا مِنْ عِبَادِنَا فَمِنْهُمْ ظَالِمٌ لِنَفْسِهِ)[2]. ترجمه: سپس کتاب را به کسانی از بندگانمان که برگزیده بودیم به میراث دادیم بعضی بر خود ستم کردند. که اینها همان گناهکاران هستند.

(وَمِنْهُمْ مُقْتَصِدٌ): ترجمه: و بعضی راه میانه را برگزیدند. یعنی همان کسانی که فرائض را ادا و محارم را ترک می کنند.

(وَمِنْهُمْ سَابِقٌ بِالْخَیْرَاتِ): ترجمه: و بعضی به فرمان الله در کارهای نیک پیشی گرفتند. یعنی کسانی که علاوه بر رعایت فرائض و واجبات و ترک محارم نوافل را نیز ادا می کنند که همان بالاترین درجه است.

پس گروه میانه رو در رتبه وسط قرار دارد، و گروه اول که بر خود ظلم می کنند در پایین ترین رتبه قرار دارند. و گناهکار تحت مشیئت پروردگار قرار دارد اگر بر گناه بمیرد، یعنی اگر الله تعالی خواست او را می بخشد و اگر هم بخواهد او را عذاب می دهد. پس زمانی که وارد جهنم شد تا ابد در آن نمی ماند بلکه به اندازه گناهانش عذاب داده می شود سپس از آن خارج می شود. زیرا که فقط کفر و شرک است که باعث ماندن در جهنم تا ابد می شود.

مقصود از این رواتب و سایر سنن دیگر به کمال رسیدن ایمان است، که از جمله اعمالی است که گروه پیشتاز به سوی خیرها آن را انجام می دهند. و به همین دلیل زمانی که از رسول الله صلی الله علیه و سلم درباره اسلام پرسیده شد، ایشان اسلام را به شهادتین، نماز، و زکات و روزه و حج تفسیر کرد، سپس سؤال کننده گفت: آیا بر من چیز دیگری غیر از آنها واجب است؟ فرمود: (نه، مگر نوافلی که به صدقه داده شود)، لذا این دلیلی است بر اینکه رواتب و بقیه نوافل سنت اند نه فرض. و به همین دلیل است که وقتی سؤال کننده در حال برگشت می گفت: بر آن نه می افزایم و نه کم می کنم، رسول الله صلی الله علیه و سلم فرمود: اگر راست گوید، رستگار خواهد شد.

به این ترتیب دانستیم که انجام سنت شرط عدالت و ایمان نیست بلکه مکمل کننده آنان است که از اسباب خیر، و زیاد شدن حسنات، و همچنین از اسباب ورود به بهشت است.

 نسأل الله لنا ولجمیع المسلمین التوفیق والهدایة وحسن الخاتمة .

[1] ـ صحیح بخاری.

[2] ـ سوره فاطر: 32.