چهار گوهر گرانبها برای تاجر مسلمان موضوع: ایمان تاریخ انتشار: 2015-09-14 | بازدید: 1191

چهار گوهر گرانبها برای تاجر مسلمان

 

امام احمد در کتاب مُسنَدش، حدیثی را از رسول الله صلی الله علیه وسلم روایت می کند که می فرماید: "اگر چهار چیز در تو یافت شود، به خاطر از دست دادن دنیا برخود سخت نگیر: 1- امانت داری، 2- راستگویی، 3-  خوش اخلاقی، 4- عفت و پاکی در کسب و کار."[1]

 

این حدیث بزرگی است که باید هر تاجر مسلمانی در آن بیندیشد و در بین تمامی تجار، محلات تجاری و شرکت ها انتشار یابد و آن را به عنوان اصل و اساس تجارت در نظر بگیرد و بر طبق آن به معاملات خود ادامه دهند. و نباید به خاطر سود و کسب درآمد بیشتر این چهار صفت را ترک کنند. در این حدیث یک درمان حکیمانه نهفته است که از وقوع مردم در انواع فسادهای معاملاتی و تجارتی جلوگیری و یا حتی درمان می کند. تاجر مسلمان تا زمانی که این چهار گوهر را داشته باشد در این صورت به خاطر از دست دادن چیزهای دنیایی غصه نمی خورد. حتی اگر سود و بهره ی هنگفتی در مقابلش باشد نباید به خاطر آن یکی از این چهار گوهر را از دست دهد. و همیشه این سخن رسول الله صلی الله علیه وسلم را به یاد داشته باشد: "به خاطر از دست دادن دنیا برخود سخت نگیر و بی تفاوت باش." پس اگر تاجر مسلمان برای محافظت از این چهار گوهر، اموال دنیایی را از دست دهد، غصه اش را نمی خورد. زیرا می داند که این چهار گوهر را نمی توان با هیچ چیز دیگری عوض کرد.

 

زمانی که انسان وارد تجارت می شود در این چهار زمینه مورد امتحانات و آزمایشات سختی قرار می گیرد؛ زمانی سود هنگفتی در مقابلش حاضر می شود ولی برای گرفتن آن باید دروغ بگوید و یا تقلب کند، در این صورت شروع به چانه زنی با خود می کند؛ آیا می توانم از این راه های نادرست به این سود هنگفت برسم؟ یا اینکه با خود می گوید: مهم نیست اگر این مال هنگفت را از دست دهم، و فقط این چهار گوهر برایم باقی بماند. در صورت اختیار چهار گوهر، در ظاهر گمان می رود که وی هیچ سودی به دست نیاورده است و تجارتش را از دست داده، اما الله تعالی سود بزرگتری را  در عوضش به او خواهد داد زیرا رزق و روزی به دست الله تعالی است. زمانی که رسول الله صلی الله علیه وسلم می فرماید: "به خاطر از دست دادن دنیا برخود سخت نگیر و بی تفاوت باش" این ضمانتی است برای تاجر.! یعنی به خاطر از دست دادن دنیا ناامید نشو، حتی اگر سود هنگفتی هم باشد تأسف نخور، زیرا تو بهترین غنیمت را به دست آورده ای و برایت عوض و جبران بزرگی در نزد الله است. پس هرکسی که وارد دنیای تجارت می شود باید این چهار گوهر را به خوبی حفظ کند و آن ها را اصول و اساس ثابت و محکمی در نزدش قرار دهد.

 

اول امانت داری: یعنی در معاملاتش امین باشد؛ و دست به تقلب کاری و کلاه برداری نزند. از مکر و حیله دوری کند  در حق و حقوق مردم امانتدار و صادق باشد. در برگرداندن امانت های مردم هیچ حقی از آن ها پایمال نکند. انسان به خاطر امانت داری اش در دنیای تجارت مورد امتحان و آزمایش الهی قرار می گیرد، تا آیا او بر امانتداری اش محافظت می کند؟ یا اینکه به خاطر به دست آوردن مال و سود، این گوهر را از دست می دهد؟ بسیاری از مردم از این امتحانات شکست خورده بیرون می آیند و این صفت را کاملاً از دست می دهند. و برخی فقط در مواقع محدود و خاصی امانتداری می کنند. چنین شخصی اگر ببیند که طرف مقابلش امانتدار است با وی با امانتداری معامله می کند و اگر ببیند وی خیانتکار است در این صورت با خیانتکاری با او معامله می کند. و این در شأن و منزلت یک مؤمن نیست. در حدیثی رسول الله صلی الله علیه وسلم می فرماید: "در حق کسی که تو را امین قرار داده است امانتداری را ادا کن و کسی را که به تو خیانت کرده خیانت نکن."[2] پس امانت داری در هر حالتی لازم است و باید به آن پایبند بود و در تمامی حالات پسندیده است. اما خیانت نکوهیده است و در هر حالتی زشت جلوه می کند. رسول الله صلی الله علیه وسلم می فرماید: " نسبت به کسی که به تو خیانت کرده خیانت نکن" بلکه حقت را از وی بگیر ولی با وی از طریق خیانت معامله نکن زیرا خیانت ناپسند و زشت است.

 

دوم راستگویی: یعنی دورغ نگوید و بر راستگویی اش در معاملات و کسب و کارش پایبند باشد. زمانی که می گوید: "این جنس جدید است" باید در سخنش راستگو باشد. اگر گفت: "این جنس اصل است" باید راست باشد. اگر گفت: "این امروز رسیده است مال دیروز نیست" باید راست باشد. وی باید با خود بگوید: چه نفعی به من می رسد که به خاطر مقداری مال یا بیشتر، صفت راستگویی را از دست بدهم و دروغگو شوم؟! و رسول الله صلی الله علیه وسلم می فرماید: "از دروغگویی برحذر باشید، زیرا دروغ، شخص را به سوی هرزِگی می کشاند و هرزگی به سوی آتش می کشاند."[3] و باید ایمان داشته باشد که رزق به دست الله است و هیچ پولی نمی تواند باعث شود که صفت راستگویی را کنار بگزارد. زیرا راستگویی اصلی ثابت در نزد اوست و با هیچ چیز نمی توان آن را عوض کرد.

 

بسیاری از مردم اخلاقیات خود را هنگام کسب و کار و تجارت از دست می دهند. و گاهی اوقات به جایی می رسند که به خاطر دورغشان قسم هم می خورند.! رسول الله صلی الله علیه وسلم در حدیثی می فرماید: "سه نفراند که الله تعالی در روز قیامت به سوی آنان نگاه نمی کند و از آنان پشتیبانی نمی کند، و برایشان عذاب دردناکی قرار می دهد – یکی از آنان -: کسی که اجناسش را با قسم دروغ به فروش می رساند."[4] چنین شخصی راستگویی اش را به بهای ناچیزی می فروشد و به خاطر به دست آوردن دنیا دروغگو می شود.

 

سوم خوش اخلاقی: یعنی با مردم با خوش اخلاقی رفتار کند و از ادب و آداب نیکویی برخودار باشد. کسی که در دنیای تجارت است شاهد اخلاق های گوناگونی است. بسیاری از آنان اخلاق بدی دارند و در خرید و فروش گرانفروشی می کنند. این باعث می شود که اثرات بسیار بدی را در جامعه به جای بگزارند. زیرا سوء معامله و احتکاک تأثیرات منفی بر اخلاق مردم می گزارد و چنین شخصی پایبند گوهر خوش اخلاقی نیست. در چنین حالتی تاجر نباید به خاطر مال دنیا، با مردم با اخلاقی ناشایست، معامله کند. بسیاری از تاجران را می بینی که به دلیل تعامل کردن به آدم های مختلف و نیازش به خرید و فروش، به شخصیتی لعن کننده و دشنام دهنده و بد اخلاق تبدیل شده اند. این چیز را به دلیل نفوذ و سود جویی بیشتر، و عدم محافظت بر گوهر خوش اخلاقی به دست آورده است. پس شخصی که وارد تجارت می شود باید از این گوهر گرانبها محافظت کند و پند دهنده ای برای خود و دیگران باشد. و به خاطر احتکاک مردم اخلاق نیکویش را از دست ندهد. انسان چه چیزی را به دست می آورد زمانی که مالی را به دست آورد و اخلاقش را از دست بدهد؟!

 

چهارم عفت و پاکی در کسب و کار: در رزق و روزی اش با عفت باشد و آن را پاک و حلال کند. و از حرام و سوء ظن و شُبُهات به دور باشد. رسول الله صلی الله علیه وسلم می فرماید: "حرام و حلال، هر دو واضح و آشکارند (مشخص هستند). و در میان حلال و حرام، امور مشتبهی[5] وجود دارد که بسیاری از مردم، آنها را نمی ‌دانند، هرکس از آنها پرهیز کند، دین و ایمانش را حفاظت نموده است. و کسی که خود را با آنها بیالاید (از شبهات پرهیز نکند، مانند کسی است که در حریم چراگاه سلطان، دام‌ های خود را بچراند و هر آن احتمال دارد وارد چراگاه سلطان شوند. آگاه باشید! که هر پادشاه حریمی دارد و حریم الله در روی زمین، محرمات او هستند."[6] پس او باید در با عفت بودن روزی اش کوشا باشد. یعنی نه در آن حرام وارد شود نه آنچه که به حرام شبیه هستند. اگر معامله ای در آن تقلب کاری و دو رویی و ربا وجود داشته باشد چنین معامله ای حرام است و باید به طور کلی از آن دوری کرد. بسیاری از مردم هستند که در این مسأله بی تفاوت اند و برایشان فرقی ندارد که از راه حلال و یا حرام، کسب و کار کنند. بلکه بسیاری از آنان قاعده ی فاسدی را برای خود گذاشته اند که می گوید: "حلال آن چیزی است که آن را به دست آورده ای و حرام آن چیزی است که آن را به دست نیاورده ای." یعنی به دست آورده شده اش، از هر راهی که آن را کسب کرده حلال است. و آنچه را که به دست نیاورده، چه حلال باشد و چه حرام برایش حرام است. رسول الله صلی الله علیه وسلم می فرماید: "هر گوشتی که از راه حرام رشد کرده باشد آتش جهنم برایش سزاوارتر است."[7] و همچنین در دنباله ی حدیثی می فرماید: "سپس مردی را یاد کرد که سفرش را طولانی کرده موهایش پریشان و غبار آلود است دستانش را به آسمان بلند کرده و یا رب یا رب می گوید، در حالی که خوردنی اش حرام است و نوشیدنی اش حرام است و پوشیدنی اش حرام است و با حرام تغذیه شده است پس چگونه برایش استجابت شود؟"[8] یعنی چگونه دعایش را مستجاب کند  در حالی که وی در چنین حالتی است؟! به همین دلیل است که برخی از اهل سلف گفته اند: "هر کس که می خواهد دعایش مستجاب گردد، پس درآمدش را پاک و طاهر کند." تاجر مسلمان باید در این گوهر بسیار اندیشه و تأمل کند و هیچ چیز حرامی را وارد درآمدش نگرداند.

 

ای تاجر مسلمان: بر این چهار گوهر گرانبها به خوبی تمرکز کن و آن ها را اصل و اساس تجارتت قرار ده و از شیطان و نفس اماره بر حذر باش. هیچ یک از این چهار گوهر را به خاطر مال دنیا از دست نده. بدان که تجارت میدانی است برای بررسی اخلاق؛ فعل دیگران را برای خودت بهانه قرار نده و نگو که همه این کار را انجام می دهند و اگر من انجام ندهم در تجارتم ورشکست خواهم شد. و دائماً این گفته ی رسول الله صلی الله علیه وسلم را به یاد داشته باش: "به خاطر از دست دادن دنیا برخود سخت نگیر و بی تفاوت باش." زیرا الله تعالی بهتر از آن را برایت در مقابل خواهد داد. و به عاقبت نیکی در دنیا و آخرت دست خواهی یافت.

 

 

 

 

[1] "أَرْبَعٌ إِذَا کُنَّ فِیکَ فَلاَ عَلَیْکَ مَا فَاتَکَ مِنَ الدُّنْیَا: حِفْظُ أَمَانَةٍ، وَصِدْقُ حَدِیثٍ، وَحُسْنُ خَلِیقَةٍ، وَعِفَّةٌ فِی طُعْمَةٍ"

[2] "أَدِّ الْأَمَانَةَ إِلَی مَنْ ائْتَمَنَکَ وَلَا تَخُنْ مَنْ خَانَکَ" روایت احمد با سند صحیح. 

[3] روایت بخاری و مسلم و ابی داود.

[4] "الْمُنَفِّقُ سِلْعَتَهُ بِالْحَلِفِ الْکَاذِبِ" روایت بخاری و مسلم.

[5] اموری که به طور قطعی نمی توان گفت که حلال است یا حرام.

[6] "الْحَلالُ بَیِّنٌ وَالْحَرَامُ بَیِّنٌ وَبَیْنَهُمَا مُشَبَّهَاتٌ لا یَعْلَمُهَا کَثِیرٌ مِنَ النَّاسِ، فَمَنِ اتَّقَی الْمُشَبَّهَاتِ اسْتَبْرَأَ لِدِینِهِ وَعِرْضِهِ، وَمَنْ وَقَعَ فِی الشُّبُهَاتِ کَرَاعٍ یَرْعَی حَوْلَ الْحِمَی یُوشِکُ أَنْ یُوَاقِعَهُ، أَلا وَإِنَّ لِکُلِّ مَلِکٍ حِمًی، أَلا إِنَّ حِمَی اللَّهِ فِی أَرْضِهِ مَحَارِمُهُ" روایت بخاری و مسلم.

[7] "کُلُّ لَحْمٍ نَبَتَ مِنْ سُحْتٍ فَالنَّارُ أَوْلَی بِهِ" روایت احمد.

[8] "ثُمَّ ذَکَرَ الرَّجُلَ یُطِیلُ السَّفَرَ أَشْعَثَ أَغْبَرَ یَمُدُّ یَدَیْهِ إِلَی السَّمَاءِ یَا رَبِّ یَا رَبِّ وَمَطْعَمُهُ حَرَامٌ وَمَشْرَبُهُ حَرَامٌ وَمَلْبَسُهُ حَرَامٌ وَغُذِیَ بِالْحَرَامِ فَأَنَّی یُسْتَجَابُ لِذَلِکَ؟!" روایت مسلم.

 

 

    منبع: islamtape.com