تعریفی مختصر از مهاجرین و انصار موضوع: اهل بیت و صحابه تاریخ انتشار: 2016-09-04 | بازدید: 1006

تعریفی مختصر از مهاجرین و انصار

مهاجرین و انصار، یاران و شاگردان رسول الله ـ صلی الله علیه وسلم ـ بوده و برترین افراد این امت؛ بلکه بعد از پیامبران و رسولان؛ برترین افراد بشر به صورت عموم می ‌باشند.

دلهای آنها آکنده از محبت الله ـ تعالی ـ و بزرگداشت، ترس و ایمان به او بود. رسول الله ـ صلی الله علیه وسلم ـ را از جان‌هایشان بیشتر دوست داشته و در این امر صادق بودند؛ آن هم در بالاترین درجات صدق، و به همین دلیل جان و مال و هرچه داشتند را در راه یاری این دین، دفاع از آن، انتشار آن و هدایت مردم به سویش، فدا کردند.

در میان بشر از لحاظ کمالِ ایمان و عبادت و اخلاق نیکو هیچ ‌کس مانند آنها نبوده و نخواهد بود.

سزاوار این بودند که الله عزوجل آنان را در آیات بسیاری از قرآن کریم بستاید، و رسول الله ـ صلی الله علیه وسلم ـ در احادیث فراوانی از آنها تعریف کند. تا جایی که رسول الله صلی الله علیه و سلم محبت آنان را جزو ایمان، و بغض به آنان را نفاق قرار داد، زیرا اگر به سیرت، ایمان، و اخلاق آنان بنگریم در خواهیم یافت که چگونه با تمام توانی که داشتند برای پیروزی این دین تلاش کردند. در نتیجه کسی که مؤمن است باید دوستدار آنان باشد.

اما مهاجرین کسانی هستند که پیش از فتح مکه مسلمان شده و به سوی رسول الله ـ صلی الله علیه وسلم ـ در مدینه هجرت کردند و آنجا را کاشانه‌ ی خود قرار دادند، سرزمین و اموال و خانواده‌هایشان را به خاطر اشتیاق به آنچه نزد الله است و در طلب خشنودی‌ او و یاری دین، رها کردند.

اما انصار کسانی هستند که اهل مدینه‌ ی نبوی بودند. کسانی که رسول الله ـ صلی الله علیه وسلم ـ و یاران مهاجرش را پذیرفتند و آنها را در مدینه مأوی دادند و اموالشان را با آنها تقسیم کردند و در هیچ چیزی نسبت به آنها بخل نورزیدند و با جان و مالشان در راه الله عزوجل جهاد کردند.

در قرآن کریم آیاتی است که هر دو گروه مهاجرین و انصار را می ستاید از جمله این سخن الله عزوجل که درباره ی مهاجرین می فرماید: (اختصاص به بینوایان مهاجری دارد که از دیارشان و اموالشان رانده شدند: خواستار فضل الله و خشنودی [او] می ‌باشند و الله و پیامبرش را یاری می‌ کنند. اینان همان راستانند)[1].

این آیه گواهی از سوی الله بر پاک بودن دلهایشان است و اینکه به خاطر به دست آوردن دنیا سرزمین و اموالشان را رها نکردند؛ بلکه برای به‌‌ دست آوردن پاداش الهی و به خاطر یاری دین او خارج شدند و در ایمان و کردار و گفتارشان صادق بودند.

سپس الله ـ متعال ـ‌ درباره ی انصار می‌ فرماید: (و [نیز] کسانی که قبل از [مهاجران‌] در [مدینه‌] جای گرفته و ایمان آورده‌اند؛ هر کس را که به سوی آنان هجرت کرده دوست دارند؛ و نسبت به آنچه به ایشان داده شده است در دلهایشان حسدی نمی ‌یابند؛ و هر چند در خودشان احتیاجی [مبرم] باشد، آنها را بر خودشان مقدّم می‌ دارند. و هر کس از بخل نفس خود مصون ماند، ایشانند که رستگارانند)[2].

یعنی: کسانی که پیش از مهاجرین در مدینه‌ ی نبوی سکنی گزیدند و پیش از بسیاری از مهاجرین ایمان آوردند، آنها انصار هستند که رسول الله ـ‌ صلی الله علیه وسلم و اصحاب مهاجرش را صادقانه دوست داشتند: (هر کس را که به سوی آنان هجرت کرده دوست دارند). و نسبت به مهاجرین و فضیلت و افتخاری که الله تعالی به آنها داده بود حسادت نورزیدند، زیرا فضیلت مهاجرین از انصار بیشتر است و به همین دلیل رسول الله ـ صلی الله علیه وسلم ـ‌ فرمودند: (اگر هجرت نبود من یکی از انصار بودم)[3].

انصار نسبت به مهاجرین جود و کرم داشتند و اموالشان را با وجود نیاز خودشان به آنها می ‌بخشیدند: (و هر چند در خودشان احتیاجی [مبرم ]باشد، آنها را بر خودشان مقدّم می ‌دارند).

سپس الله عزوجل گواهی می ‌دهد که آنها به پاداش این اعمال با ارزش و بزرگی که انجام دادند، رستگارند.

الله ـ متعال ـ‌ می ‌فرماید: (و پیشگامان نخستین از مهاجران و انصار، و کسانی که با نیکوکاری از آنان پیروی کردند، الله از ایشان خشنود و آنان [نیز] از او خشنودند، و برای آنان باغ هایی آماده کرده که از زیر [درختان‌] آن نهرها روان است. همیشه در آن جاودانه‌ اند. این است همان کامیابی بزرگ)[4].

بنابراین الله ـ متعال ـ به ما خبر داده که از مهاجرین و انصار خشنود است و به ما خبر داده که آنها از اهل بهشت بوده و بهشت برایشان آماده گشته است.

اما از احادیث رسول الله ـ صلی الله علیه وسلم ـ همین سخنش کافی است که فرمودند: (بهترین مردم کسانی هستند که در قرن من زندگی می ‌کنند سپس کسانی که پس از آنها می‌آیند، سپس کسانی که پس از آنها می ‌آیند)[5].

تعداد صحابه ـ رضی الله عنهم ـ بیش از صد هزار نفر بوده که ما چند هزار نفرشان را می‌ شناسیم و صدها نفرشان مشهورترند.

با فضیلت ‌ترین آنها ابوبکر صدیق است، سپس عمر بن خطاب، سپس عثمان بن عفان، سپس علی بن ابی ‌طالب، سپس زبیر بن عوام و طلحة بن عبیدالله و عبدالرحمن بن عوف و سعد بن ابی وقاص و ابوعبیده بن جراح و سعید بن زید ـ رضی الله عنهم اجمعین ـ و اینها همان عشره مبشره هستند که همگی از مهاجرین می ‌باشند.

اما از انصار با فضیلت ‌ترین آنها: سعد بن معاذ و سعد بن عباده و ابیّ بن کعب و معاذ بن جبل و اسید بن حضیر و براء بن معرور و اسعد بن زراره و انس بن نضر و انس بن مالک و حسان بن ثابت و عبدالله بن عمرو بن حرام و پسرش جابر بن عبدالله ـ رضی الله عنهم اجمعین ـ می‌ باشند.

منبع: اسلام سوال و جواب با اندکی تصرف.

[1] ـ حشر:8: ﴿لِلۡفُقَرَآءِ ٱلۡمُهَٰجِرِینَ ٱلَّذِینَ أُخۡرِجُواْ مِن دِیَٰرِهِمۡ وَأَمۡوَٰلِهِمۡ یَبۡتَغُونَ فَضۡلٗا مِّنَ ٱللَّهِ وَرِضۡوَٰنٗا وَیَنصُرُونَ ٱللَّهَ وَرَسُولَهُۥٓۚ أُوْلَٰٓئِکَ هُمُ ٱلصَّٰدِقُونَ﴾.

[2] ـ حشر:9: ﴿وَٱلَّذِینَ تَبَوَّءُو ٱلدَّارَ وَٱلۡإِیمَٰنَ مِن قَبۡلِهِمۡ یُحِبُّونَ مَنۡ هَاجَرَ إِلَیۡهِمۡ وَلَا یَجِدُونَ فِی صُدُورِهِمۡ حَاجَةٗ مِّمَّآ أُوتُواْ وَیُؤۡثِرُونَ عَلَیٰٓ أَنفُسِهِمۡ وَلَوۡ کَانَ بِهِمۡ خَصَاصَةٞۚ وَمَن یُوقَ شُحَّ نَفۡسِهِۦ فَأُوْلَٰٓئِکَ هُمُ ٱلۡمُفۡلِحُونَ﴾.

[3] ـ صحیح بخاری: (لَوْلَا الْهِجْرَةُ لَکُنْتُ امْرَأً مِنْ الْأَنْصَارِ ).

[4] ـ توبه:100: ﴿وَٱلسَّٰبِقُونَ ٱلۡأَوَّلُونَ مِنَ ٱلۡمُهَٰجِرِینَ وَٱلۡأَنصَارِ وَٱلَّذِینَ ٱتَّبَعُوهُم بِإِحۡسَٰنٖ رَّضِیَ ٱللَّهُ عَنۡهُمۡ وَرَضُواْ عَنۡهُ وَأَعَدَّ لَهُمۡ جَنَّٰتٖ تَجۡرِی تَحۡتَهَا ٱلۡأَنۡهَٰرُ خَٰلِدِینَ فِیهَآ أَبَدٗاۚ ذَٰلِکَ ٱلۡفَوۡزُ ٱلۡعَظِیمُ﴾.

[5] ـ صحیح بخاری و مسلم: (خَیْرُ النَّاسِ قَرْنِی ، ثُمَّ الَّذِینَ یَلُونَهُمْ ، ثُمَّ الَّذِینَ یَلُونَهُمْ).