ادله ی شرعی بر حجیت سنت نبوی موضوع: حدیث نبوی تاریخ انتشار: 2016-10-15 | بازدید: 910

ادله ی شرعی بر حجیت سنت نبوی

سنت نبوی دومین مصدر تشریع اسلامی است. و الله سبحانه و تعالی وحی را همان طور که برای قرآن بر رسول الله صلی الله علیه و سلم نازل می کرد برای سنت هم نازل می کرد؛ که دلیل بر این ادعا این آیه قرآنی است که می فرماید: (و سخن از روی هوی نمی گوید* نیست این سخن جز آنچه بدو وحی می شود)[1].

اما با این وجود فرقه های گمراهی وجود دارد که ادعای مسلمانی می کنند اما سنت رسول الله صلی الله علیه و سلم را قبول ندارند. در نتیجه لازم می دانم که برای رد بر چنین فرقه هایی ادله ی شرعی که دلیل بر حجیت سنت نبوی است را در این مقاله بازگو کنم.

اولا: دلالت قرآن کریم بر حجیت سنت نبوی:

که آن از چند وجه است از جمله:

1ـ الله سبحانه و تعالی می فرماید: (هر که از رسول الله اطاعت کند، از الله اطاعت کرده است)[2]. طبق این آیه الله عزوجل اطاعت از رسولش را از جمله ی اطاعت از خودش قرار داده است.

سپس طاعتش را با طاعت از رسولش مقارنه کرده و فرموده: (ای کسانی که ایمان آورده اید، از الله اطاعت کنید و از رسولش)[3].

2ـ الله تعالی مردم را از مخالت با رسولش صلی الله علیه و سلم بر حذر داشته و وعده داده که عاقبت مخالفت با رسولش خلود در جهنم است. چنان که می فرماید: (پس کسانی که با فرمان او مخالفت می کنند ؛ باید بترسند از این که فتنه ای گریبان آنها را بگیرد، یا عذابی دردناک به آنها برسد!)[4].

3ـ الله عزوجل طاعت از رسولش را از لوازم ایمان و مخالفت با آن را از علامات نفاق قرار داده است، چنان که می فرماید: (نه سوگند به پروردگارت که آنها ایمان نمی آورند، مگر اینکه در اختلافات خویش تو را داور قرار دهند، و سپس از داوری تو در دل خود احساس ناراحتی نکنند و کاملاً تسلیم باشند)[5].

4ـ الله سبحانه و تعالی به بندگانش دستور داده که به دعوت الله و رسولش پاسخ مثبت دهند؛ چنان که می فرماید: (ای کسانی که ایمان آورده اید! (دعوت) الله و پیامبر (او) را اجابت کنید هنگامی که شما را به سوی چیزی فرا می خواند که شما را حیات (وزندگی) می بخشد)[6].

5ـ سپس الله تعالی دستور داده که در هنگام اختلاف، به الله و رسولش مراجعه کنید چنان که می فرماید: (و اگر درچیزی اختلاف کردید، آن را به الله و پیامبر باز گردانید)[7].

ثانیا: دلالت سنت نبوی بر حجیت سنت:

که آن از چند وجه است از جمله:

1ـ امام ترمذی رحمه الله با سندش از ابی رافع و غیره به صورت مرفوع (یعنی از رسول الله صلی الله علیه و سلم) روایت کرده اند که فرمود: (هرگز شما را نبینم که بر تختش تکیه داده؛ و در حالی که یکی از اموری که به آن امر کرده ام یا از آن نهی کرده ام به وی برسد اما او بگوید: این را نمی شناسم و ما فقط از کتاب الله پیروی می کنیم)[8].

2ـ از صحابی جلیل عرباض بن ساریة رضی الله عنه روایت شده که فرمود: (رسول الله صلی الله علیه و سلم ما را موعظه ای داد که قلبها از آن به هراس آمد و چشمها از آن اشک ریز شد، یکی از صحابه گفت: ای رسول الله مثل اینکه موعظه خداحافظی است، پس ما را بیشتر وصیت فرما، ایشان فرمودند: شما را به تقوای الله عزوجل و سمع و طاعت ولی امرتان سفارش می کنم، و لو اینکه برده ای بر شما امیر شود. و کسی از شما که بیشتر از من زندگی کند اختلاف زیادی را خواهد دید پس به سنت خلفاء راشدین (راستین) و مهدیین ( هدایت یافتگان به حق) تمسک جویید و آن را محکم بگیرد و مبادا به بدعت روی آورید که هر بدعتی گمراهی است)[9].

ثالثا: دلالت اجماع بر حجیت سنت:

امام شافعی رحمه الله در کتابش چنین فرمود: (هیچ کس از صحابه و نه از تابعین را نمی شناسم که خبری از رسول الله صلی الله علیه و سلم به وی داده شود مگر اینکه آن خبر را می پذیرفتند؛ و آن را نهایت امر قرار می دهند که این در سنت ثابت شده ... و مانند این تابعینی که بعد از آنها آمده اند؛ عمل کردند، و نیز کسانی را که ملاقات کرده ایم، همه ی آنها بعد از ثابت شدن خبر آن را می پذیرند و آن را سنت می دانند؛ و کسانی که از آن اطاعت می کنند را مورد ستایش قرار می دهند و از کسانی که با آن مخالفت می کنند؛ انتقاد می کنند. بنا بر این کسی که از این گروه جدا می شود، نزد ما گروهی محسوب می شود که از راه اصحاب رسول الله صلی الله علیه و سلم، اهل علم و بعد از آنان تا امروز جدا شده است و جزو جاهلان است).

رابعا: دلالت نظر (دیدگاه) صیحیح بر حجیت سنت:

از آنجایی که رسول الله صلی الله علیه و سلم فرستاده و رسول الله سبحانه و تعالی است، پس تصدیق اخباری که داده و اطاعت از تمام آنها واجب است؛ و از آنجایی که رسول الله صلی الله علیه و سلم اخبار و دستوراتی علاوه بر آنچه که در قرآن آمده؛ آورده است؛ پس تفریق بین آن و قرآن در التزام و استجابت آن تفریقی بدون دلیل است بلکه حتی تفریقی باطل است. به همین دلیل لازم است که تصدیق اخبار رسول الله صلی الله علیه و سلم واجب و اطاعت از دستوراتش واجب باشد.

بنا بر این بنا بر آنچه که ذکر کردیم حکم کسی که سنت را انکار می کند و آن را قبول ندارد؛ کفر است؛ زیرا یکی از ضروریات دین را انکار کرده است.

منبع: islamqa.info

مترجم: ام محمد

[1] ـ نجم: 3ـ4: (وَمَا یَنْطِقُ عَنِ الْهَوَیٰ ﴿٣﴾ إِنْ هُوَ إِلَّا وَحْیٌ یُوحَیٰ ).

[2] ـ نساء:80: (مَنْ یُطِعِ الرَّسُولَ فَقَدْ أَطَاعَ اللَّـهَ).

[3] ـ نساء:59: (یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اللَّـهَ وَأَطِیعُوا الرَّسُولَ).

[4] ـ نور:63: (فَلْیَحْذَرِ الَّذِینَ یُخَالِفُونَ عَنْ أَمْرِهِ أَنْ تُصِیبَهُمْ فِتْنَةٌ أَوْ یُصِیبَهُمْ عَذَابٌ أَلِیمٌ ).

[5] ـ نساء:65: (فَلَا وَرَبِّکَ لَا یُؤْمِنُونَ حَتَّیٰ یُحَکِّمُوکَ فِیمَا شَجَرَ بَیْنَهُمْ ثُمَّ لَا یَجِدُوا فِی أَنْفُسِهِمْ حَرَجًا مِمَّا قَضَیْتَ وَیُسَلِّمُوا تَسْلِیمًا).

[6] ـ انفال:24: (یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا اسْتَجِیبُوا لِلَّـهِ وَلِلرَّسُولِ إِذَا دَعَاکُمْ لِمَا یُحْیِیکُمْ).

[7] ـ نساء:59: (فَإِنْ تَنَازَعْتُمْ فِی شَیْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَی اللَّـهِ وَالرَّسُولِ).

[8] ـ سنن ترمذی و امام ترمذی آن را حسن صحیح می داند: (لَا أُلْفِیَنَّ أَحَدَکُمْ مُتَّکِئًا عَلَی أَرِیکَتِهِ یَأْتِیهِ أَمْرٌ مِمَّا أَمَرْتُ بِهِ أَوْ نَهَیْتُ عَنْهُ، فَیَقُولُ: لَا أَدْرِی، مَا وَجَدْنَا فِی کِتَابِ اللَّهِ اتَّبَعْنَاهُ).

[9] ـ سنن ترمذی، ابی داود مسند امام احمد، صحیح ابن حبان: "وَعَظَنَا رَسُولُ اللَّهِ  مَوْعِظَةً بَلِیغَةً ذَرَفَتْ مِنْهَا الْعُیُونُ وَوَجِلَتْ مِنْهَا الْقُلُوبُ فَقَالَ رَجُلٌ: إِنَّ هَذِهِ مَوْعِظَةُ مُوَدِّعٍ فَمَاذَا تَعْهَدُ إِلَیْنَا یَا رَسُولَ اللَّهِ؟ قَالَ :« أُوصِیکُمْ بِتَقْوَی اللَّهِ وَالسَّمْعِ وَالطَّاعَةِ وَإِنْ عَبْدٌ حَبَشِیٌّ فَإِنَّهُ مَنْ یَعِشْ مِنْکُمْ یَرَی اخْتِلاَفًا کَثِیرًا وَإِیَّاکُمْ وَمُحْدَثَاتِ الأُمُورِ فَإِنَّهَا ضَلاَلَةٌ فَمَنْ أَدْرَکَ ذَلِکَ مِنْکُمْ فَعَلَیْهِ بِسُنَّتِی وَسُنَّةِ الْخُلَفَاءِ الرَّاشِدِینَ الْمَهْدِیِّینَ عَضُّوا عَلَیْهَا بِالنَّوَاجِذِ »،« وَإِیَّاکُمْ وَمُحْدَثَاتِ الأُمُورِ؛ فَإِنَّ کُلَّ مُحْدَثَةٍ بِدْعَةٌ وَکُلَّ بِدْعَةٍ ضَلاَلَةٌ".