اگر شخصی زکات فطر را ندهد موضوع: زکات فطریه تاریخ انتشار: 2013-07-25 | بازدید: 1722

اگر شخصی زکات فطر را ندهد حکمش چیست آیا بعدا میتواند بدهد یا نه؟

الحمدلله،

فقهای امت اسلام اتفاق دارند که زکات فطر در آخر رمضان واجب می گردد ، امام نووی رحمه الله در منهاج الطالبین می فرماید: با آغاز شب عید، دادن فطر واجب می گردد لذا دادن زکات فطر نوزادی که بعد از غروب شب عید متولد می شود واجب نیست؛ سنت است قبل از نماز عید پرداخت شود و به تأخیر انداختنش از روز عید حرام است ولی تعجیل در پرداخت زکات فطر از همان آغاز رمضان جایز است .

از ابن عمر رضی الله عنه روایت است : (أمر رسول الله صلی الله علیه و سلم بزکاة الفطر أن تودی قبل خروج الناس إلی الصلاة)(متفق علیه)

«پیامبر صلی الله علیه و سلم دستور داد تا زکات فطر قبل از خروج مردم برای نماز عید، پرداخت شود».

زکات فطر از بعد از غروب خورشید روز آخر رمضان شروع شده و تا قبل از نماز عید ادامه خواهد داشت ولی جایز است که زکات فطر یک یا دوروز قبل از عید به کسی که آن را می‌گیرد پرداخت شود :

از نافع روایت است : "کان ابن عمر یعطیها الذین یقبلونها، و کانوا یعطون قبل الفطر بیوم أو یومین) (بخاری 1511/375/3)

«ابن عمر زکات فطر را به کسانی که آنرا قبول می‌کردند می‌داد و به آنان یک یا دو روز قبل از عید داده می‌شد».

شیخ ابن عثیمین رحمه الله می گوید: پرداخت زکات فطریه بعد از نماز عید جایز نیست، بدلیل حدیث ابن عباس رضی الله عنه : (فرض رسول الله صلی الله علیه وسلم زکاة الفطر طهرة للصائم من اللغو و الرفث، و طعمة للمساکین، فمن أداها قبل الصلاة فهی زکاة مقبولة، ومن أداها بعد الصلاة فهی صدقة من الصدقات) «پیامبر صلی الله علیه وسلم زکات فطر را به عنوان پاک‌کننده روزه‌دار از سخنان بیهوده و دشنام و بعنوان رزق و خوراکی برای مساکین واجب کرده است، پس هر کس قبل از نماز (عید) آن را بپردازد، آن قبول است و هر کس بعد از نماز عید آن را بدهد صدقه‌ای همچون (سایر) صدقات است. (به عنوان زکات فطر محسوب نمی‌شود)».ابوداو د (1594). مگر آنکه فرد برای تاخییر خود عذر داشته باشد، مثلا به صورت ناگهانی خبر آمدن عید بیاید، و برای شخص ممکن نباشد که قبل از نماز عید زکات دهد، یا آنکه انسان در بیابان باشد و طعامی نزد او نباشد ( که بعنوان زکات فطر بدهد)، در این حالت است که تاخیر در پرداخت زکات فطریه تا بعد از نماز عید ایرادی ندارد." (فقه السنة للنساء، ص 323)

اما اگر بعد از نماز عید پرداخت شود مرتکب گناه شده است و باید توبه کند، زیرا تاخیر در پرداخت زکات حرام است. ابن رسلان‌گفته است‌: باتفاق این تا‌خیر حرام است‌، چون تاخیر زکات‌گناه است و فطریه نیز زکات است‌، پس همانگونه که تاخیر نماز واجب از وقت آن‌گناه و حرام است‌، تاخیر فطریه از روز عید نیز حرام وگناه است‌. ("نیل الأوطار" (4/218)).

حال اگر بدون عذر به تاخیر افتاد، شخص ضمن توبه، باید مقدار زکات را به فقرا پرداخت کند زیرا فقها‌ متفق هستند که بعد ازاینکه زکات فطریه واجب‌گردید با تاخیر انداختن به بعد از نماز عید ( حتی بدون عذر) پرداخت ساقط نمی‌گردد، بلکه بصورت دین و وام در ذمه شخصی‌که بر وی واجب شده است‌، باقی می‌ماند تا زمانی‌که آن را پرداخت‌کند ولو اینکه درآخر عمرش باشد. و اتفاق دارند،براینکه تاخیرآن از روز عید فطر جایز نیست‌. قبلا نیزآمد که در حدیث آمده است‌:« من أداها قبل الصلاة، فهی زکاة مقبولة، ومن أداها بعد الصلاة، فهی صدقة من الصدقات» [هرکس آن را پیش ازنمازعید پرداخت‌، زکات او پذیرفته است‌، و هرکس آن را بعد از نماز عید پرداخت‌، او یک صدقه معمولی پرداخته است‌]‌.

و هیئت دائمی افتاء می گویند: "واجب است بر کسی که زکات فطر خود را پرداخت نکرده به سوی خدا توبه کند و طلب استغفار نماید، زیرا او با ندادن زکات گناهکار است، و بر او واجب است که آنرا به مستحقین بپردازد، و البته پرداخت آن بعد از نماز عید بعنوان صدقه ای از صدقات محسوب می شود ( نه زکات)". ‏"اللجنة الدائمة للإفتاء" (9/386) ‏

والله اعلم

وصلی الله وسلم علی محمد وعلی آله وأصحابه والتابعین لهم بإحسان إلی یوم الدین

سایت جامع فتاوای اهل سنت و جماعت

IslamPP.Com