من 39 سال سن دارم، وقتی بدنیا آمدم پدرم برای تولد من عقیقه نکردند، آیا اکنون می توانم شخصا برای خود عقیقه کنم یا دیگر لازم نیست؟

 

الحمدلله،

عقیقه حیوانی است که به مناسبت تولد نوزاد ذبح می‌شود، و این حیوان باید از جنس حیواناتی باشد که برای قربانی کردن صحیح است. ضمنا عقیقه واجب نیست بلکه مستحب است، و مستحب آنست که در روز هفتم ولادت نوزاد عقیقه کرد، زیرا پیامبر صلی الله علیه وسلم فرمود: « کُلُّ غُلَامٍ مُرْتَهَنٌ بِعَقِیقَتِهِ تُذْبَحُ عَنْهُ یَوْمَ السَّابِعِ وَیُحْلَقُ رَأْسُهُ وَیُسَمَّی» صحیح ابن ماجه (2563).

یعنی : «هر نوزادی به خاطر عقیقه‌اش در گرو است که در روز هفتم تولد عقیقه ذبح، و سر نوزاد تراشیده و نام‌گذاری شود».

البته فقهای مذاهب بر سر این مسأله اختلاف نظر دارند که اگر تا روز هفتم ولادت عقیقه صورت نگرفت، آیا بعد از آن جایز است عقیقه شود یا دیگر ساقط شده است؟ در فتوای (7626) نظر مذاهب را بیان کردیم، و رأی راجح را از زبان امام ابن قیم اینگونه آورده ایم : «و ظاهرا تقیید به روز هفتم از باب استحباب (و افضلیت) است، وگرنه اگر کسی مثلا در روز چهارم ولادت یا روز هشتم یا دهم و یا بعد آنهم عقیقه کند، صحیح است». " تحفة المودود بأحکام المولود " ( ص 63 ).

و علماء هیئت دائمی افتاء گفتند : «اگر روز هفتم سپری شد و برای او عقیقه نکرد، بعضی از فقهاء گفتند که بعد از آن دیگر عقیقه کردن سنت نیست، زیرا پیامبر صلی الله علیه وسلم روز هفتم (ولادت نوزاد) را وقت عقیقه قرار داده، ولی حنابله و گروهی از فقهاء با استناد به عمومیت احادیث وارده معتقدند که بعد از روز هفتم نیز عقیقه کردن سنت است حتی اگر یک ماه یا یک سال یا بیشتر از زمان تولد او سپری شود، این رأی به احتیاط نزدیکتر است».

"فتاوی اللجنة الدائمة" (11/ 447) .

مسأله دیگر آنست : اگر پدر برای فرزندش عقیقه نکرد، آیا برای او (یعنی فرزند) مشروع است برای خود عقیقه کند؟ و یا کسی جز پدرش برای فرزند او عقیقه کند؟

فقهاء در این مورد اختلاف رأی دارند، و رأی راجح آنست که : مشروع و حتی مستحب است.

امام ابن قدامه می گوید : «و اگر (پدر) عقیقه نکرد، و پسر بالغ شد، و شاغل شد (کسب مال نمود)، عقیقه بر او لازم نیست. از امام احمد در این باره سوال شد، پاسخ داد : عقیقه بر پدر است. یعنی فرزند برای خودش عقیقه نکند، زیرا (انجام آن) در حق دیگری سنت است.

ولی عطاء و حسن بصری گفتند : خودش برای خود عقیقه کند، زیرا (عقیقه) بخاطر اوست که مشروع شده، و در گروه آنست، لذا شایسته است که بتواند نفس خود را از آن آزاد کند.

و در (مذهب) ما (حنابله) عقیقه در حق پدر مشروع است، و نباید کسی جز او عقیقه کند، مثلا فرد بیگانه ای عقیقه کند، شبیه زکات فطریه» "المغنی" (9/364).

و علامه ابن باز می گیود : «.. قول اول ظاهر تر است، یعنی مستحب است برای خودش عقیقه کند، زیرا عقیقه سنت مؤکده است، و پدرش این (سنت مؤکده) را انجام نداده، پس برای او (فرزند) مشروع است که در صورت توانایی خودش اقدام کند، به دلیل عمومیت احادیث وارده و از جمله : « کُلُّ غُلَامٍ مُرْتَهَنٌ بِعَقِیقَتِهِ تُذْبَحُ عَنْهُ یَوْمَ السَّابِعِ وَیُحْلَقُ وَیُسَمَّی». یعنی : «هر نوزادی به خاطر عقیقه‌اش در گرو است که در روز هفتم تولد عقیقه ذبح، و سر نوزاد تراشیده و نام‌گذاری شود». به روایت امام احمد و اصحاب سنن با اسناد صحیح از سمره بن جندب رضی الله عنه ..

و این احادیث پدر را مورد خطاب قرار ندادند، و خود فرزند و مادر و حتی سائرنزدیکان نوزاد نیز (داخل در) عمومیت (خطاب) می شوند» "مجموع فتاوی الشیخ ابن باز" (26/266).

بنابراین شما – سوال کننده – می توانید برای خود عقیقه کنید.

منبع : سایت (الإسلام سؤال وجواب).

 

والله اعلم

وصلی الله علی نبینا محمد وعلی اله وصحبه وسلم

 

    منبع: سایت جامع فتاوای اهل سنت و جماعت (IslamPP.Com)